Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης: Σήμερα μιλάμε πολύ αλλά δεν ξέρω αν ακούμε

Είναι ένας καταλύτης που εμφανίζεται σε μια κοινωνία πολύ σαθρή, αρκετά κοντά στη δική μας, με δημόσιους λειτουργούς που δεν εκτελούν τα καθήκοντά τους με καλό τρόπο. Ερχεται για να ανατρέψει την τάξη. Γιατί υπήρχε ένα σύστημα στο πώς χρηματίζονταν, πώς έκλεβαν, πώς μοιράζονταν τα λεφτά.

Αυτή η ιστορία γιατί έχουμε να κάνουμε με ανθρωπάκια, όπως λέει και ο Γκόγκολ, στα οποία καταλύτης είναι επίσης ένας μικρού μεγέθους άνθρωπος. Το πολύ ωραίο σε αυτή τη φάρσα είναι ότι περιγράφει μια κατάσταση που ισχύει πάντα. Μόνο που ο Γκόγκολ αγαπάει τους ήρωές του και τους θέλει κατά βάθος καλόκαρδους.

Πλευρές και κρατάμε ο καθένας μας μια πολύ μισαλλόδοξη στάση όπου η γνώμη του άλλου είναι για πέταμα και θεωρούμε εχθρό όποιον δεν έχει τη δική μας γνώμη. Δεν καταλαβαίνουμε ότι πίσω από όλα αυτά κρύβονται άνθρωποι που μέσα στη σωρεία των λαθών τους έχουν και μια καλή πλευρά. Είναι κάτι στο οποίο εξ ανατροφής και εξ ιδιοσυγκρασίας πιστεύω πολύ. Από την άλλη, έχουμε τη φυσική τάση να διαλέγουμε τον ευκολότερο δρόμο.

Αυτόν τον καταγγελτικό και εισαγγελικό χαρακτήρα που βλέπω γύρω μου. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να αλλάξουμε.

Η κοινωνία, ο άνθρωπος, τον φόβο του ελέγχου. Οπως μαθαίνεις σε ένα μικρό παιδί τους κανόνες, έτσι πρέπει να μαθαίνουμε και εμείς. Πρέπει να του εξηγείς αλλά και να του περνάς μια αίσθηση ορίων που, αν τα ξεπεράσει, θα έχει πρόβλημα.

Από το 2009 κυρίως να έχω μια πιο ενεργή στάση στα πράγματα –σε μια εποχή που το έκαναν λιγότεροι. Και παρατήρησα στον εαυτό μου ότι όταν έγιναν περισσότεροι θέλησα να αποσυρθώ. Οχι γιατί φοβόμουν να μην εκτεθώ αλλά γιατί είχα την αίσθηση ότι με αυτούς που δεν μπορείς να συνεννοηθείς δεν θα συνεννοηθείς και με τους άλλους είχες ήδη συμφωνήσει. Προς τι λοιπόν να μιλάς; Βέβαια αυτό είναι απαισιόδοξο.

Οι κοινωνίες, αλλά πολύ αργά. Η κοινωνία είναι ένα τρένο και οι άνθρωποι που είναι μέσα δεν καταλαβαίνουν την κίνησή του. Το τρένο όμως προχωράει. Οι νοοτροπίες δεν αλλάζουν αλλά σιγά-σιγά μετακινούνται.

Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε εμείς οι Ελληνες τον διάλογο. Γιατί σε μεγάλο βαθμό δεν έχουμε τα εργαλεία που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Αν δύο άνθρωποι που διαφωνούν δεν βρουν τρόπο να συζητήσουν, δεν θα καταφέρουν να βρουν λύση.

Δύο άκρα ούτε ξεκινούν από την ίδια αφετηρία. Οταν όμως επιτρέπεις στην ανομία να υπάρχει, τότε επιτρέπεις στη χειρότερη εκδοχή της να φανερωθεί. Αν δεν δεις σφαιρικά το πρόβλημα, τότε εκχωρείς το γήπεδο στους χειρότερους.

Πάρα πολύ σήμερα. Και οι άνθρωποι του πνεύματος επίσης. Αναρωτιέμαι όμως, αν εκτός από το να μιλάμε, ακούμε κιόλας.

Να διαβάζω απόψεις με τις οποίες κατ’ αρχάς διαφωνώ. Και σκέφτομαι πού υπάρχει περιθώριο συνεννόησης. Ενα από τα λάθη που κάνουμε όλοι είναι ότι πιστεύουμε πως η ζωή μπορεί να ρυθμιστεί από μια τελική, δογματική, εξ αποκαλύψεως αλήθεια. Αυτό είναι ψευδές. Πουθενά δεν επικρατεί η απόλυτη δογματική αλήθεια. Σαν να βγάζουμε μια φωτογραφία της αλήθειας… Σταμάτησα να γράφω το οτιδήποτε στο Facebook όταν κατάλαβα ότι δεν υπήρχε περίπτωση συνεννόησης. Αρα λοιπόν το μεγαλύτερό μας έλλειμμα δεν είναι οικονομικό.

Αν δεν μπορούμε να πούμε τη γνώμη μας! Αλίμονο αν δεν μπορείς να μιλάς όταν χρωστάς. Εχω κάθε δικαίωμα να λέω πως οραματίζομαι μια κοινωνία, είτε χρωστάω είτε όχι.

Τη δυνατότητα να κάνω πολλά και διαφορετικά πράγματα. Θεωρώ ότι είναι στο κέντρο της υποκριτικής όπως την αντιλαμβάνομαι. Την ίδια στιγμή αντιλαμβάνομαι και σέβομαι την προσήλωση και την αφοσίωση του άλλου σε ένα είδος. Προσωπικά μου αρέσει η αφοσίωση στην ίδια την τέχνη του ηθοποιού, που είναι η αλλαγή από είδος σε είδος. Και είναι κάτι που το χαίρομαι ως θεατής.

Είναι ζωντανή ιστορία, από εκείνους που γύρισαν σελίδα στο ελληνικό θέατρο. Πιστεύω ότι το πρωτοποριακό δεν είναι αυταξία. Σε μια χώρα όπου τίποτα δεν πηγαίνει με κάποιους δομημένους κανόνες, ποιους κανόνες πας να καταργήσεις; Οπως λέει πολύ σοφά ο ίδιος, «για να υπάρξει η αποδόμηση πρέπει να υπάρχει δόμηση. Αφήστε λοιπόν και κάποιον να δομεί». Δεν κάνουμε ατέρμονες συζητήσεις, υπάρχει συνεχής πράξη. Διαθέτει ένα χιούμορ, μια ηπιότητα και μια ευγένεια φυσική και εξ ανατροφής την οποία ας μην πετάξουμε στα σκουπίδια. Και ναι, τον ενδιαφέρει πώς προφέρεται μια λέξη, όπως επίσης θεωρεί απαραίτητο να ακούει ο θεατής τον ηθοποιό και ο ηθοποιός να μην τρώει τις καταλήξεις του. Το ότι το θέατρο είναι και μια τέχνη λόγου τον Ευαγγελάτο τον αφορά πολύ. Και ξέρει τι θέλει να κάνει.

Ενστικτωδώς αυτό που ο Πίτερ Μπρουκ έχει ως τίτλο σε ένα βιβλίο του: «Στο θέατρο δεν υπάρχουν μυστικά». Το θέατρο είναι μια βαθιά τέχνη αλλά στην κατασκευή της, που πρέπει να γίνεται με μεγάλη σοβαρότητα, δεν υπάρχουν μυστικά. Περιέχει μια αίσθηση παιχνιδιού τόσο για τον θεατή όσο και για τον κατασκευαστή της, σκηνοθέτη, ηθοποιό… Δεν είναι διανοουμενίστικη εργασία αλλά χρειάζεται πολύ καλλιεργημένους ανθρώπους –κάτι που λείπει σήμερα από το θέατρο. Και εδώ είναι που βλέπω μια προσέγγιση του Ευαγγελάτου με τον Μιχάλη Κακογιάννη, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας.

Το θέατρο με την κουζίνα –κάτι που κάνω συχνά –θα έλεγα ότι για να φτιάξει μια ομάδα ανθρώπων ένα φαγητό δεν μπορεί να στέκεται από πάνω και να το σκέφτεται. Πρέπει να το κάνει. Είναι μια λειτουργία πολύ σωματική η οποία εμπεριέχει το ότι πρέπει να ακουμπάς πολύ κοντά στους άλλους και να μη θέλεις να το διαστρέψεις.

Της πρωτοπορίας, υπέρ του ακαδημαϊκού, υπέρ του διαλόγου ανάμεσα σε πράγματα που δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Αυτό δηλαδή που πιστεύω ότι σημαίνει θέατρο θεωρώ ότι θα έπρεπε να συμβεί και στην κοινωνία μας.