Η ελληνική λογοτεχνία και το θέατρο θρηνεί το χαμό του θεατρικού συγγραφέα και μυθιστοριογράφου Παύλου Μάτεσι που έφυγε σήμερα Κυριακή το πρωί, σε ηλικία 80 χρονών, μετά από πολύχρονη παραμονή σε ιδιωτικό θεραπευτήριο, ως συνέπεια ενός πρώτου εγκεφαλικού επεισοδίου που είχε πάθει τον Δεκέμβριο του 2010, στη διάρκεια παρακολούθησης μιας θεατρικής παράστασης. ‘Εκτοτε δεν είχε ανακτήσει την ικανότητα του λόγου ενώ η κατάστασή του είχε επιδεινωθεί τον τελευταίο καιρό.

Ιδιόμορφη προσωπικότητα ο Παύλος Μάτεσις έβαλε τη σφραγίδα του στην ανανέωση του ελληνικού θεατρικού έργου πριν περάσει στο μυθιστόρημα όπου και έγινε γνωστός με την εξαίρετη γραφή του, με έργα που μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες.

Κινούμενος πάντα σε ένα πολιτικό πεδίο είχε κατά καιρούς ταράξει τα νερά με τις επισημάνσεις του. Πίστευε πώς «Η πλειοψηφία των πολιτών είναι αυτοκόλλητοι σε ένα λούμπεν φάντασμα ελληνικού π.Χ. παρελθόντος (που όμως η αυθεντική υπόστασή του έχει ορίσει ύπαρξη και πορεία του δυτικού πολιτισμού) και κοκορεύονται πως «όταν εμείς χτίζαμε παρθενώνες, οι άλλοι έτρωγαν βελανίδια», ενώ δεν έχουν ανεβεί ποτέ στην Ακρόπολη. Ωστόσο, υπάρχουν μεμονωμένες νησίδες ατόμων που παράγουν πολιτισμό».

Για το θέατρο του 21ου αιώνα πίστευε ότι πρέπει να είναι: όχι ρεαλισμός, όχι νατουραλισμός, όχι πατριωτισμός και πατριδολαγνεία. Και συμπλήρωνε «Είδαμε ποτέ τον Κάφκα και τον Μπέκετ να είναι εθνικόφρονες; Βεβαίως, ρέει στο αίμα τους ο ρυθμός της γλώσσας τους, ο σφυγμός της χώρας τους. Αλλά αυτό είναι άλλο πράγμα. Ξέρω ότι οι συγγραφείς αναγκάζονται σε ορισμένες κρίσιμες περιόδους να γράψουν για την πατρίδα τους, να επιστρατευθούν. Εμένα δεν μου συνέβη, αν και δεν είμαι σίγουρος ότι θα μπορούσα να το κάνω». Παρόλα αυτά τα έργα του, θεατρικά και λογοτεχνικά, είναι γεμάτα αναφορές στο αρχαίο παρελθόν μας. «Ναι, γιατί τα μεγάλα ρεύματα της τέχνης που με συνεπήραν τα βρήκα και στην αρχαϊκή Ελλάδα. Προσέξτε, δεν είμαι καθόλου ελληνομανής και ελληνολάγνος. Ο Γκόγια, ο Μότσαρτ και ο Πρωταγόρας ανήκουν σε όποιον τους αγαπάει. Δεν λέω ποτέ «η κληρονομιά μας». Αυτό το «μας» με σκοτώνει».

Στα έργα του θέλησε να αποδώσει το «βαθύχρωμο, αγριεμένο, ωραίο ελληνικό ασυνείδητο. Σκοτεινό, επαναστατικό και επαναστατημένο..». Το πιο γνωστό του μυθιστόρημα είναι «Η μητέρα του σκύλου» μεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες. Η ηρωίδα του, Ραραού, θα μείνει στην ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας, μια γυναίκα λαϊκή, υψηλής συναισθηματικής φόρτισης που βίωσε την Κατοχή, την οικογενειακή διαπόμπευση και τη μιζέρια της ζωής με αξιοπρέπεια.

Ο Παύλος Μάτεσις γεννήθηκε το 1933 στο χωριό Δίβρη, στην Πελοπόννησο. Μέχρι τα 19 του έζησε σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Σπούδασε θέατρο (πτυχίο ηθοποιού), μουσική (πτυχίο βιολιού), ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά). Δίδαξε υποκριτική (1963-64) στη σχολή Σταυράκου. Διετέλεσε βοηθός – δραματουργός στο Εθνικό Θέατρο, 1971-1973. Έμεινε στο Λονδίνο καθόλη τη διάρκεια του 1969. Έγραψε και σκηνοθέτησε 2 τηλεοπτικές σειρές (ΥΕΝΕΔ 1974-6) και έχει γράψει κείμενα για Floor Show. Η πρώτη παρουσία του στα ελληνικά γράμματα ήταν το 1967 με το θεατρικό έργο «Η τελετή» (θέατρο Ν. Ιωνίας 1967 και Εθνικό Θέατρο 1969) Τα 11 από τα 13 θεατρικά έργα του είναι κυρίως παιγμένα από το Εθνικό Θέατρο. Είχε βραβευτεί πολλές φορές: με Κρατικό Βραβείο Θεάτρου 1966 για το έργο «Η τελετή». Με το έπαθλο «Κάρολος Κουν»-Πόλις των Αθηνών 1989 για το καλύτερο ελληνικό έργο της χρονιάς («Περιποιητής φυτών»). Με το Βραβείο Ελληνόφωνων Κάτω Ιταλίας (1998) για το μυθιστόρημα του «Η μητέρα του σκύλου». Με το Μέγα Βραβείο Κριτικών θεάτρου έτους 2000. Με το Βραβείο Acerbi (2002) για το μυθιστόρημα «Η μητέρα του σκύλου». Είχε μεταφράσει στα ελληνικά Μρόζεκ. Τζόνσον, Αρτό, Ίψεν, Σέξπηρ κ.ά και στα νέα ελληνικά τα έργα του Αριστοφάνη «Ειρήνη», «Πλούτος», «Βάτραχοι», «Νεφέλαι», «Όρνιθες», «Αχαρνής», «Θεσμοφοριάζουσαι», «Λυσιστράτη».

Τελευταίο του βιβλίο το «Graffito», μια πολιτική, ολίγο αναρχική, αλληγορία για το κοινοβουλευτικό μας σύστημα. Άλλα έργα του «Η μητέρα του σκύλου», «Αλδεβαράν», «Έκθεσις Ιδεών», «Μύρτος», «Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος», «Πάντα καλά», «Σκοτεινός οδηγός», «Ύλη δάσους», «Αφροδίτη», «Βιοχημεία», «Η βουή», «Η τελετή», «Περιποιητής φυτών», «Το φάντασμα τρου κυρίου Ραμόν Ναβάρο», «Προς Ελευσίνα»,»Λύκε- λύκε», «Εξορία», «Η καθαίρεση».

Tα μυθιστορήματά του «Η μητέρα του σκύλου» (50η έκδοση), «O Παλαιός των Ημερών» (13η έκδοση) και «Πάντα καλά» (27η έκδοση) κυκλοφορούν σε δεκατέσσερις χώρες, ενώ θεατρικά του έργα έχουν εκδοθεί στην Αγγλία, την Ιταλία, τη Ρουμανία, τη Γαλλία, τη Φινλανδία και το Iσραήλ. ‘

Η κηδεία του Παύλου Μάτεσι θα γίνει την Τρίτη 22 Ιανουαρίου στις 4 το απόγευμα από το Κοιμητήριο Παπάγου.

Συλλυπητήρια από τον πολιτικό κόσμο

Τα θερμά τους συλλυπητήρια προς τους οικείους του Παύλου Μάτεσι εξέφρασαν με ανακοινώσεις τους η κυβέρνηση δια του κυβερνητικού εκπροσώπου, ο αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού Κώστας Τζαβάρας, Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΔΗΜΑΡ.

«Έφυγε σήμερα ο Παύλος Μάτεσις, μια μεγάλη μορφή των ελληνικών γραμμάτων και ένας κορυφαίος θεατρικός συγγραφέας. Το έργο του άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του τόσο στην ελληνική λογοτεχνία όσο και στο ελληνικό θέατρο ενώ οι μεταφράσεις σημαντικών έργων θεωρούνται μεγάλο σχολείο για τους νεώτερους. Επί σαράντα και πλέον χρόνια υπήρξε ένας ακούραστος εργάτης της τέχνης, ένας λαμπρός διανοητής, ένας πολυβραβευμένος συγγραφέας και μεταφραστής. Η κυβέρνηση εκφράζει τη θλίψη και τα θερμά συλλυπητήρια της στους οικείους του» επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σ. Κεδίκογλου.

«Έφυγε από τη ζωή ένας μεγάλος Έλληνας συγγραφέας. Ο Παύλος Μάτεσις στην πολύχρονη δημιουργική πορεία του ανανέωσε τον θεατρικό λόγο, καλλιέργησε με τον ξεχωριστό δικό του τρόπο τη λογοτεχνία και μετέφρασε υποδειγματικά θεατρικά και λογοτεχνικά έργα. Η αξία της γραφής του πέρασε τα ελληνικά σύνορα και κέρδισε διεθνή αναγνώριση, σεβασμό και διακρίσεις. Του χρωστάμε ευγνωμοσύνη για τη μοναδική συμβολή του στην καλλιέργεια της τέχνης του λόγου και για την πολύτιμη προσφορά του στον πολιτισμό. Η μνήμη του θα είναι αιώνια. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του» δήλωσε ο αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού Κώστας Τζαβάρας.

«Μια εξαίρετη μορφή των γραμμάτων και των τεχνών της χώρας μας με μεγάλη διαδρομή και αναγνώριση πέραν των συνόρων έφυγε από κοντά μας. Το πλούσιο έργο του και η συμβολή του στην τέχνη θα μείνει ζωντανό στο πέρασμα των χρόνων. Εκφράζουμε τα συλλυπητήρια μας στους οικείους του» ανακοίνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ.

«Έφυγε σήμερα ένας σπουδαίος Έλληνας. Πολυβραβευμένος, πολυδιαβασμένος και πολυταξιδεμένος, ο Παύλος Μάτεσις υπήρξε ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στη συγγραφή. Εκτός από τα μυθιστορήματά του που ταξίδεψαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα υπέγραψε και την ίδια την ανανέωση του ελληνικού θεατρικού έργου. Καλό του ταξίδι» τονίζει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος.

Τη θλίψη της για το θάνατο του Παύλου Μάτεσι και τα συλλυπητήρια στους οικείους του εκφράζει με ανακοίνωσή της η ΔΗΜΑΡ. «Ο Παύλος Μάτεσις, σημαντική μορφή των ελληνικών γραμμάτων επί 40 και πλέον χρόνια, είναι συγγραφέας του οποίου το «ανατρεπτικό έργο» θα επιβιώσει στο χρόνο» αναφέρει.

.