Κολυμβήθρες, που χρονολογούνται στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού ανακαλύφθηκαν σε ένα αρχαίο φρούριο κοντά στο ακρωτήριο Αγιος Αθανάσιος στη Βάρνα της Μαύρης Θάλασσας.

Μαζί με αυτές τις παλαιοχριστιανικές κολυμβήθρες του 5ου αιώνα εξάλλου, οι βούλγαροι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως και τα θεμέλια βασιλικής της ίδιας εποχής ενώ δίπλα τους εντοπίσθηκαν και άλλα θεμέλια, αυτή τη φορά ενός οικήματος, το οποίο θεωρείται, ότι ήταν η κατοικία τοπικού επισκόπου.

Πρόκειται για ευρήματα μοναδικά αυτής της ιστορικής περιόδου στην περιοχή, γι΄ αυτό και αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη προσοχή από τους αρχαιολόγους, οι οποίοι θεωρούν, ότι χάρη σε αυτά αλλάζουν οι αντιλήψεις για την πρώιμη χριστιανική αρχιτεκτονική, όχι μόνο στη Βουλγαρία αλλά και σε ολόκληρο το βυζαντινό κόσμο.

Τα ευρήματα μάλιστα δεν σταματούν εδώ, καθώς από τις ανασκαφές αποκαλύφθηκαν επίσης μία πηγή, που πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνταν για το άγιασμα, επίσης ένα οινοποιείο, ένα λουτρό και ένας κλίβανος για κεραμικά.

Συνολικά εντοπίσθηκαν τρεις κολυμβήθρες, η μία από τις οποίες είναι μέσα στη βασιλική και οι δύο άλλες μερικά μέτρα μακρύτερα, η μία πάνω στην άλλη, αφού η πρώτη είναι του 5ου και η δεύτερη του 6ου αιώνα. Αυτές ακριβώς οι κολυμβήθρες εξάλλου έχουν σχήμα σταυρού

Αλλά τι χρειάζονταν τόσες κολυμβήθρες; Σύμφωνα με τους επιστήμονες κατά τον 5ο και τον 6ο αιώνα οι πρακτικές και οι τελετουργίες στον Χριστιανισμό ποίκιλλαν και μεταβάλλονταν διαρκώς, γεγονός που εξηγεί την ύπαρξη της τρίτης λεκάνης βάπτισης χωρίς το σχήμα του σταυρού.