Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας: Επιστροφή στους beat ποιητές

Αμπελόκηποι, Οκτώβριος του 1952. Στο μαιευτήριο «Ελενα», κοντά στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, γεννιούνται τα δίδυμα Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας. Ωστόσο ο Παναθηναϊκός δεν φαίνεται να τους καθόρισε. Ισως επειδή στα 19 τους χρόνια, το 1971, μεσούσης της χούντας, άρχισαν να αναζητούν το κάτι παραπάνω. Οπως την ίδια περίοδο δεν τους κάλυπταν ούτε ο Βάρναλης, ο Παλαμάς, ο Σικελιανός, ο Καβάφης και ο Σεφέρης. «Μυριζόντουσαν» ότι υπήρχε κάτι άλλο. Το αναζητούσαν στα τραγούδια των Grateful Dead, Beatles, Velvet Underground, του Μπομπ Ντίλαν, του Φρανκ Ζάπα. Και το βρήκαν.

2012, ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας επιστρέφουν στη δισκογραφία με ένα άλμπουμ που τους γυρίζει πίσω. Τίτλος «Beat poetry». Πρόκειται για μια «εργασία» πάνω στην ποίηση της beat γενιάς. Ενα μουσικό-στιχουργικό παραμύθι γραμμένο με τα λόγια των beat ποιητών, σε μια εποχή που δεν ευνοεί τα παραμύθια.

«Μόνο μια τέτοια παγκόσμια-διαχρονική ποίηση μπορεί να εκφράσει αυτό που συμβαίνει σήμερα στον πλανήτη, από κοινωνική, οικονομική και πολιτική άποψη. Αν διαβάσεις τα ποιήματα του Γκίνσμπεργκ, του Μπάροουζ και του Μπουκόφσκι, θα καταλάβεις γιατί το λέω αυτό. Είναι σαν να γράφτηκαν μόλις χθες, για να εκφράσουν ό,τι ακριβώς συμβαίνει σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο» λέει ο Χάρης και ο Πάνος συμπληρώνει: «Η beat ποίηση είναι προφητική, σκληρή, «βέβηλη», αλλά και τρυφερή συγχρόνως. Λέει τα πράγματα έξω από τα δόντια, είναι ροκ ποίηση και απευθύνεται σε όσους νιώθουν ασφυξία. Δηλαδή σε όλους».

Φλας μπακ στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Οι αδελφοί Κατσιμίχα, φοιτητές στην Πάντειο, περνούν τα καλοκαίρια τους στην παραλία του Μυλοπότα και στα σκαλάκια της Ιου, στα σοκάκια της Πλάκας και στο τζαζ κλαμπ του Μπαράκου, στο Μοναστηράκι, για την αναζήτηση δίσκων βινυλίου. Τσιγάρα και αλκοόλ – bourbon κατά προτίμηση.

Ενα βράδυ, στο σπίτι ενός φίλου μεγαλύτερου σε ηλικία. Χειμώνας, κονιάκ, ηλιόσποροι, τασάκια γεμάτα τσιγάρα. Και ξαφνικά το βλέμμα τους πέφτει στο fanzine «Panderma 4» του συγγραφέα, ζωγράφου και επιμελητή εκδόσεων Λεωνίδα Χρηστάκη. Εκείνος, μέσα από το περιοδικό του, τους εισάγει στην beat λογική. Αλλά και στο ροκ… με μια άλλη έννοια.

«Ροκ είναι να σου καίει η αλήθεια το στόμα και να μην μπορείς να την καταπιείς. Αν βέβαια ρωτήσεις χίλια άτομα τι είναι ροκ, θα πάρεις χίλιες διαφορετικές απαντήσεις» λέει ο Πάνος. «Τώρα, από μουσική άποψη, ροκ είναι για μας ο Ντίλαν, οι Doors, ο Χέντριξ, oι Rage Against the Machine, οι System of a Down, οι Pearl Jam, τέτοια πράγματα. Ροκ δεν είναι τόσο τα «γκάζια» του ήχου, είναι κυρίως τα «γκάζια» του στίχου». Και ο Χάρης προσθέτει: «Με οποιοδήποτε κόστος. Προσωπικό, επαγγελματικό, κοινωνικό και οτιδήποτε άλλο μπορεί να σημαίνει αυτό το κόστος. Ροκ είναι να είσαι ορίτζιναλ. Ο εαυτός σου. Είτε είσαι μουσικός, είτε δημοσιογράφος, είτε πουλάς κουλούρια στην Ομόνοια».

Εκείνο το βράδυ του ’71, με οδηγό το «Panderma», διάβασαν για πρώτη φορά μεταφρασμένα ποιήματα του Αλεν Γκίνσμπεργκ και του Γκρέγκορι Κόρσο και ένα απόσπασμα από Τζακ Κέρουακ. Και άρχισαν να διακρίνουν τη συγγένεια των beat ποιητών με τους στίχους των Doors, του Λου Ριντ, των Rolling Stones.

Επειτα από αυτό το… νυχτερινό «βάπτισμα» όλα έγιναν πιο ξεκάθαρα. Δεν γύρισαν ωστόσο την πλάτη τους στον ελληνικό στίχο. «Τη δεκαετία του ‘70 το ροκ και η αγγλική γλώσσα ήταν ο πιο άμεσος τρόπος για να επικοινωνούμε με τους αγγλόφωνους εικοσάχρονους συνομηλίκους μας. Αυτό λέμε (μεταξύ πολλών άλλων) στο σημείωμα του δίσκου για την beat ποίηση. Πώς όμως είναι δυνατόν να απευθύνεσαι σε Eλληνες και να γράφεις στα αγγλικά; Δεν θα ήταν λίγο σαν τον «βλάχο» στη διαφήμιση, που έβαλε GPS στο γαϊδούρι για να εντυπωσιάσει την Τασούλα; Tragic!» εξηγεί ο Πάνος.

«Πληρώνουμε χρυσά τα παντεσπάνια»

Οσες γενιές μεγάλωσαν και συνεχίζουν να μεγαλώνουν με τα τραγούδια των Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα τούς έχουν στο μυαλό τους ως δίδυμο. Εχουν νιώσει άραγε οι ίδιοι ότι κάτι τέτοιο πιθανόν να «ακυρώνει» τις προσωπικότητές τους; «Το έχουμε συνηθίσει από παιδιά αυτό. Οπου και να βρισκόμασταν, έλεγαν «να οι δίδυμοι». Ξέραμε πάντα ότι ο κόσμος μας μπέρδευε. Οποιοι δίδυμοι διαβάζουν τώρα τη συνέντευξη θα καταλάβουν σίγουρα για τι ακριβώς μιλάω» λέει ο Πάνος. «Το να σε έχουν οι άλλοι στο μυαλό τους ως δίδυμο, ως ντουέτο, δεν είναι κακό. Μερικές φορές μάλιστα έχει και πολλή πλάκα. Εκείνο που δεν τρώγεται με τίποτα και είναι από αντιπαθητικό ως βάρβαρο είναι να σε θεωρούν σιαμαίο. Αυτό δεν έχει καθόλου πλάκα».

Οπως καθόλου πλάκα δεν έχει η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Πριν από χρόνια είχαν τραγουδήσει «Για ένα κομμάτι ψωμί». Τελικά όλα έγιναν για ένα κομμάτι… παντεσπάνι. «Αυτά τα παντεσπάνια πληρώνουμε τώρα χρυσά και θα τα πληρώνουν και τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Εμείς οι δυστυχείς τα γράφαμε, τα τραγουδάγαμε, τα λέγαμε στις συνεντεύξεις, κάναμε ό,τι μπορούσαμε, αλλά απέναντί μας είχαμε σύσσωμη τη συμμορία του αγροίκου νεοπλουτισμού, που της χαλάγαμε τη μανέστρα» λέει ο Χάρης, ενώ ο Πάνος ακούγεται περισσότερο καυστικός: «Εβγαιναν διάφοροι γελοίοι από τα βλαχο(life style)πορνοπεριοδικά τους, τα κανάλια και τα ραδιόφωνα της δήθεν «ελεύθερης» ραδιοφωνίας τους και μας έβριζαν «κολλημένους» και «μίζερους». Τέλος πάντων. Αν ο κόσμος που ξέραμε έφθασε όντως στο τέλος του, εκείνο που μας χρειάζεται δεν είναι κατ’ αρχήν η θρυλική «ανάπτυξη». Αυτή θα έρθει μόνο αν αλλάξουμε νοοτροπία, μόνο αν προηγηθεί μια ηθική και πνευματική επανάσταση σε αυτόν τον τόπο. Αν αποφασίσουμε εμείς να αλλάξουμε τον εαυτό μας ως κοινωνία, τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα πάψουμε να είμαστε προτεκτοράτο και θα αποκτήσουμε ξανά τη χαμένη αξιοπρέπειά μας. Ελπίζω στους νέους ανθρώπους».

Στην Πανόρμου, ξημερώματα

πότε & που:
Το CD «Beat poetry» συνοδεύεται από πολυσέλιδο ένθετο που περιλαμβάνει εκτενές σημείωμα των αδελφών Κατσιμίχα. Στις 20 Ιουνίου οι Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας θα εμφανιστούν στο Βεάκειο Θέατρο του Πειραιά και στις 11 Ιουλίου στο Κηποθέατρο Παπάγου