«Ποια βιβλία ξεχώρισα το 2011;», μέρος Γ΄

Το διάβασμα είναι η δουλειά τους. Ποια είναι όμως τα αναγνώσματα του ελεύθερου χρόνου τους; Ζητήσαμε από 20 ανθρώπους από τον χώρο του βιβλίου να κάνουν απολογισμό της αναγνωστικής ζωής τους για το 2011 και να μας δώσουν ο καθένας πέντε τίτλους που ξεχώρισε.

Βιβλία νέας εσοδείας ή παλαιότερα, έντυπα και e-books, κείμενα που πρωτοδιάβασαν ή ξαναδιάβασαν, στα ελληνικά ή και σε άλλες γλώσσες, ακόμη και άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά απαρτίζουν ένα σύνολο 100 τίτλων με τα πλέον ενδιαφέροντα αναγνώσματα της χρονιάς σε έναν πολύ προσωπικό απολογισμό μεταφραστών, διευθυντών λογοτεχνικών περιοδικών και διευθυντών δημόσιων βιβλιοθηκών, πανεπιστημιακών και δημοσιογράφων.

Κάθε μέρα ως την Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου πέντε από αυτούς αποκαλύπτουν στο «Βήμα» τα αναγνώσματα του 2011 που τους συγκίνησαν, που ερέθισαν τη σκέψη τους, που έδωσαν απαντήσεις σε ερωτήματά τους ή τους πρόσφεραν ώρες απόλαυσης. Μας θυμίζουν εκδόσεις του έτους που λήγει σύντομα, βιβλία που αντέχουν στον χρόνο αλλά και κείμενα λιγότερο γνωστά ή άγνωστα που εκφράζουν τις ιδιαίτερες ανησυχίες τους, πνευματικές και αισθητικές, και τα οποία ίσως αξίζει να αναζητήσουμε.

Σήμερα τις δικές τους επιλογές από τα διαβάσματα του 2011 καταθέτουν πέντε διευθυντές Δημόσιων Κεντρικών Βιβλιοθηκών της χώρας: Αντώνης Αγγελής (Ρόδος), Μαρία Γρηγορά (Μυτιλήνη), Λεωνίδας Διαμαντής (Λιβαδειά), Γιάννης Σαπουντζής (Σέρρες), Γιάννης Τροχόπουλος (Βέροια).

Αντώνης Αγγελής, διευθυντής Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρόδου (https://www.rhodeslibrary.gr)

1. Νίκος Θέμελης, «Η συμφωνία των ονείρων» (Μεταίχμιο, 2010): Το κύκνειο άσμα του Νίκου Θέμελη. Μέσα από τη διαδρομή μιας οικογένειας διατρέχουμε την Ιστορία του τόπου από τον Εμφύλιο μέχρι τη δεκαετία του 1990.

2. Γιώργος Θεοτοκάς, «Αργώ» (2 τόμοι, 15η έκδοση, Εστία 1998): Κλασικό και επίκαιρο βιβλίο, που ξαναδιαβάζοντάς το βρίσκει κανείς ότι η Ελλάδα του Μεσοπολέμου μοιάζει να έχει πολλά κοινά σημεία με το σήμερα.

3. Τάκης Θεοδωρόπουλος, Πάσχος Μανδραβέλης, Πέτρος Μάρκαρης, Βασίλης Παπαβασιλείου, «Υπό το μηδέν (τέσσερα σχόλια για την κρίση)» (Ωκεανίδα, 2010): Τέσσερα κείμενα για την κρίση ικανά να προβληματίσουν, να συνειδητοποιήσουν, να ανοίξουν διάλογο και να δώσουν απαντήσεις για την κρίση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

4. Χέλμουτ Σμιτ, «Η αυτοδυναμία της Ευρώπης» (μτφ. Μαριάννα Πανάγου, Παπαζήσης, 2003): Στο βιβλίο του αειθαλή και φιλέλληνα πρώην καγκελάριου Χέλμουτ Σμιτ, επίκαιρο όσο ποτέ, αναπτύσσονται ιδέες και προτάσεις ικανές να δώσουν λύση και διέξοδο στη σημερινή κρίση.

5. Σοφία Παπαϊωάννου, «Κρυμμένο στο Αιγαίο» (Πατάκης, 2011): Η ιστορία της θυσίας ενός άγνωστου ήρωα στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, του Κασιώτη Μιχάλη Κουτλάκη. Διαβάζοντάς το γνωρίζουμε την ιστορία των Δωδεκανήσων στα δίσεκτα χρόνια.

Μαρία Γρηγορά, προϊσταμένη Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης (https://195.251.134.81)

1. Μαρία Αχ. Αναγνωστοπούλου, «Απάνω Σκάλα η Μυτιληνιά: Η γειτονιά του ονείρου» (Εντελέχεια, 2006): Περιγραφή μιας περιοχής της Μυτιλήνης που βίωσε τις θλιβερές συνέπειες του διωγμού του 1922. Με μορφή χρονικού, καταγράφονται γεγονότα αυτής της τραγικής περιόδου, που σχετίζονται με την προσπάθεια της οικονομικής και κοινωνικής προσαρμογής των Μικρασιατών στις νέες συνθήκες της προσφυγικής ζωής και της ένταξης στην τοπική κοινωνία.

2. Παναγιώτης Σκορδάς (επιμ.), «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2011» (Αιολίδα, 2011): Συγκεντρώνει εργασίες εκλεκτών και έγκυρων μελετητών των Λεσβιακών Γραμμάτων με ποικίλη θεματολογία (ιστορία, λαογραφία, λογοτεχνία, εκπαίδευση, θέατρο κ.λ.π.) και πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό.

3. Γ. Χ. Γαβριηλίδης (επιμ.), «Μέγας Οδηγός της Νήσου Λέσβου: 1935-1936-1937» (Τύποις «Φίλκο»): Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου βλέπουμε το νησί της Λέσβου στη δεκαετία του ’30: εμπόριο, κοινωνικές συνθήκες, επαγγέλματα που δεν υπάρχουν πια, διαφημίσεις μιας άλλης εποχής.

4. Στρατής Αναγνώστου, «Τοπική Ιστορία. Αναφορές στη νεότερη και σύγχρονη Ιστορία της Λέσβου» (Εντελέχεια, 2011): Ενα ευσύνοπτο, μεθοδικό και παιδαγωγικό εγχειρίδιο τοπικής Ιστορίας, που καλύπτει πολλές πτυχές της νεότερης και σύγχρονης Ιστορίας της Λέσβου, τόσο για τη διδασκαλία της τοπικής Ιστορίας όσο και ως υποστηρικτικό υλικό για συνθετικές εργασίες.

5. Κώστας Καρακάσης, «Αθηνά, ευτυχώς που δεν γεννήθηκα όμορφη…» (Ψυχογιός, 2006): Αληθινή ιστορία που ξετυλίγεται στα τέλη του 19ου αιώνα, η οποία δεν αφήνει τον αναγνώστη ασυγκίνητο μέχρι την τελευταία σελίδα.

Λεωνίδας Διαμαντής, διευθυντής της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς (https://liblivadia.wikidot.com)

1. Ντέιβιντ Γκίλμπουρ, «Η κινηματογραφική λέσχη» (μτφ. Γιώργος Καλαμαντής, Πατάκης, 2011): Μια απολαυστική ιστορία ενηλικίωσης ενός εφήβου και ωρίμανσης ενός ενηλίκου. Ένας πατέρας με τον γιο του σε κρίση εφηβείας βλέπουν μαζί ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, συζητούν γι’ αυτές και προσπαθούν να καλλιεργήσουν τη σχέση τους. Συγκίνηση, τρυφερότητα και χιούμορ χαρακτηρίζουν αυτό το ενδιαφέρον μυθιστόρημα.

2. Χίλντα Παπαδημητρίου, «Για μια χούφτα βινύλια» (Μεταίχμιο, 2011): Η μουσική πρωταγωνιστεί στο βιβλίο. Κάθε σελίδα είναι ποτισμένη με μουσικές ροκ που ξεχύνονται από παλιά βινύλια. Η συγγραφέας έγραψε με μαεστρία ένα πολυφωνικό αστυνομικό (και κοινωνικό) μυθιστόρημα που ξαφνιάζει με τις ανατροπές του.

3. Κλερ Καστιγιόν, «Η μαμά μου ποτέ δεν πεθαίνει» (μτφ. Κατερίνα Μανιάτη, Γιαλός, 2011): Η σκοτεινή πλευρά του δεσμού μάνας-κόρης είναι το θέμα των διηγημάτων του βιβλίου. Η συγγραφέας φέρνει στην επιφάνεια τις μυστικές πλευρές αυτής της ισχυρής σχέσης. Η αφήγηση είναι σκληρή, χαρακτηρίζεται από ανατροπές αλλά έχει και στοιχεία σάτιρας και αιχμηρού χιούμορ.

4. Ντάσιελ Χάμετ, «Ο κόκκινος θερισμός. Η κατάρα των Ντέιν. Το γεράκι της Μάλτας. Ο αδύνατος άντρας» (μτφ. Ανδρέας Αποστολίδης, Αργυρώ Μαντόγλου, Μεταίχμιο, 2009): Τέσσερα εξαιρετικά έργα του θεμελιωτή του νουάρ μυθιστορήματος σε μια συγκεντρωτική έκδοση. Ο Χάμετ γράφει ιστορίες για τις σκοτεινές πλευρές της αμερικανικής κοινωνίας με ύφος κοφτό αλλά απολαυστικό και μας παρασέρνει στις δαιδαλώδεις ζωές των ηρώων του.

5. Άλλαν Πέρσυ, «Νίτσε: 99 μαθήματα καθημερινής φιλοσοφίας» (μτφ. Αγαθή Δημητρούκα, Πατάκης, 2011): 99 αφορισμούς του μεγάλου φιλοσόφου αναλύει ο ειδικευμένος στα βιβλία αυτοβοήθειας δημοσιογράφος Άλλαν Πέρσυ. Ο συγγραφέας προσπαθεί να ερμηνεύσει αποφθέγματα του Νίτσε από σύγχρονη σκοπιά και να μας πείσει να τα αξιοποιήσουμε στη ζωή μας. Ενδιαφέρον βιβλίο που σχολιάζει, εκτός από τη σοφία του Νίτσε, και σκέψεις και άλλων πνευματικών ανθρώπων, όπως ο Σοπενάουερ, ο Κρισναμούρτι, ο Ο. Ουάιλντ, ο Μ. Προυστ.

Γιάννης Σαπουντζής, διευθυντής Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών (https://www.serrelib.gr)

1. Καζούο Ισιγκούρο, «Μη μ’ αφήσεις ποτέ» (μτφ. Τόνια Κοβαλένκο, 2η έκδ., Καστανιώτης, 2011): Είναι μια ιστορία αγάπης, ένα αφήγημα μυστηρίου και μαζί μια στοχαστική ιστορία επιστημονικής φαντασίας. Σοβαρό και συγκινητικό, το μυθιστόρημα αναδεικνύει για άλλη μια φορά τις δυνατότητες ενός συγγραφέα που κοντεύει να ανακηρυχτεί «κλασικός».

2. Χρήστος Τσιόλκας, «Το χαστούκι» (μτφ. Βασίλης Κιμούλης, Ωκεανίδα, 2010): Με επίκεντρο τον άνθρωπο, το μυθιστόρημα μεταφέρει ένα αισιόδοξο μήνυμα μέσα σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, αφού ο συγγραφέας στήνει μια πολυπρόσωπη τοιχογραφία όπου δίνει τον λόγο σε όλους τους χαρακτήρες, κάθε ηλικίας, καταγωγής, ιδεολογικής και θρησκευτικής πίστης, θέλοντας να αποδεχτεί την κοινωνία της εποχής του.

3. Περ Πέτερσον, «Κλέφτης αλόγων» (μτφ. Σωτήριος Σουλιώτης, Λιβάνης, 2008): Ένα λογοτεχνικά κατασταλαγμένο βιβλίο για τον έρωτα, την οικογένεια, τη μοναξιά, τις ομορφιές και τις τραγωδίες της ζωής και τα αινίγματα που πρέπει να απαντήσουμε στο διάβα της.

4. Ίαν Μακ Γιούαν, «Εξιλέωση» (μτφ. Γιάννης Σκαρπέλος, Νεφέλη, 2002): Συνδυάζει μια δυνατή συγκινητική ιστορία με μια βιρτουόζικη λογοτεχνική γραφή ενώ είναι απίστευτο πόσο έντονα περιγράφεται μια μικρή σε ηλικία ηρωίδα σε ένα μυθιστόρημα που απευθύνεται σε ενηλίκους.

5. Θεόδωρος Γρηγοριάδης, «Ο Παλαιστής και ο Δερβίσης» (Πατάκης, 2010): Οι καφενέδες και τα χαμάμ, οι πολυτελείς γκαλερί και οι παλαίστρες δένουν αρμονικά μεταξύ τους και ο ερωτισμός γίνεται η κινητήριος δύναμη προκειμένου οι ήρωες να εντοπίσουν το αδιέξοδο στο οποίο έχει φτάσει η ζωή τους.

Γιάννης Τροχόπουλος, Διευθυντής Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας (https://www.libver.gr)

1. Τζουλιάν Μπαρνς, «Ένα κάποιο τέλος» (μτφ. Θωμάς Σκάσσης, Μεταίχμιο, 2011): Ένα ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί και κορυφώνεται με ένα τέλος απρόσμενο. Ένας εξηντάρης, μέλος μιας παρέας τεσσάρων φίλων, αφηγείται τη ζωή του και έρχεται αντιμέτωπος με συνταρακτικές αλήθειες για τον ίδιο και για το παρελθόν.

2. Γουόλτερ Άιζακσον, «Steve Jobs, η επίσημη βιογραφία» (μτφ. Γιώργος Μπαρουξής, Σοφία Παχή, Χρήστος Καψάλης, Ψυχογιός, 2011), στην ηλεκτρονική της έκδοση (ebook): Μέσα από 40 συνεντεύξεις με τον βιογραφούμενο και συνομιλίες με 150 φίλους και συνεργάτες του προέκυψε μία εξαιρετική βιογραφία που αναδεικνύει τη δύναμη της δημιουργικότητας όπως καθρεφτίζεται στο πρόσωπο του ιδρυτή της Apple.

3. Κική Δημουλά, «Τα εύρετρα» (Ίκαρος, 2010): Με ελκύουν ολοένα και περισσότερο η ανάδειξη των καθημερινών γεγονότων, η αυτοειρωνεία και ο φιλοπαίγμων τόνος, στοιχεία που υπάρχουν και σε αυτή τη συλλογή της ποιήτριας και ακαδημαϊκού.

4. Joseph Brodsky, «Grief and Reason» (Farrar, Straus Giroux, 1997): Mεταξύ δοκιμίων για ποιητές όπως ο Ρίλκε και ο Ρόμπερτ Φρoστ, ενός φόρου τιμής στον Μάρκο Αυρήλιο ή σε προτάσεις για το πώς θα μπορούσε η ποίηση να γίνει πιο προσιτή στο κοινό, μπορεί κανείς να διαβάσει μια εξαίρετης έμπνευσης ομιλία σε τελετή αποφοίτησης στο πανεπιστήμιο Ann Arbor και το δοκίμιο «In praise of Boredom» στο οποίο προστρέχω συχνά.

5. Γιάννης Καισαρίδης, «Μισάντρα» (Κέδρος, 2005): Δεκατρία εξαίρετα διηγήματα μικρά και λιτά, μακριά προ πολλού από το πνεύμα της εποχής, με ξεναγούν στη διαδρομή μιας πόλης. Ίσως ο κοινωνικός ιστός της χώρας που έχει διαρραγεί να αρχίσει να συντίθεται ξανά από την απλή και καθημερινή επαρχία, η οποία χρειάζεται να ζωντανέψει και να δώσει το παράδειγμα ανάτασης που χρειαζόμαστε στη σημερινή εποχή.