Είναι φυσικό να μας ενδιαφέρουν και να μας εξάπτουν την περιέργεια οι «κουζίνες» των συγγραφέων. Τι συμβαίνει όμως στις «κουζίνες» των μεταφραστών όπου ανακατεύονται, σε ένα άλλο επίπεδο, ο κόπος, το ταλέντο, η εμπειρία και η δημιουργικότητα;

Γι’ αυτό το ΕΚΕΜΕΛ (Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης, Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου) αποφάσισε να ανοίξει τις «κουζίνες» των μεταφραστών και από τον επόμενο μήνα
διοργανώνει σειρά δίωρων συναντήσεων, κάθε Τετάρτη.

Στις λεγόμενες «Συναντήσεις της Τετάρτης», κάθε φορά ένας έμπειρος μεταφραστής θα παρουσιάζει έναν συγγραφέα και το έργο του, ενώ παράλληλα θα αναφέρεται στην ιδιαίτερη σχέση που έχει διαμορφώσει μαζί του.

«Το ΕΚΕΜΕΛ με μια νέα πρωτοβουλία του, ανάμεσα σε τόσες άλλες, αποσπά από τους πλέον δοκιμασμένους μεταφραστές τις μεταφραστικές εξομολογήσεις τους. Την πρώτη γνωριμία, πότε, πού και πώς, με τον δικό τους συγγραφέα. Με ποιον τρόπο τον αγάπησαν, πώς συνέζησαν μαζί του, με όλες τις συνέπειες της συμβίωσης: τις ταυτίσεις, τις αντιστάσεις, τον ανταγωνισμό, την αντιπαράθεση, τη λατρεία. Πρόκειται περί σχέσεων ταραχωδών. Πρόκειται για εξομολογήσεις δυσβάσταχτες και λυτρωτικές, όσο και οι ερωτικές εξομολογήσεις» τονίζει ο θεατρικός συγγραφέας Ανδρέας Στάϊκος, ο οποίος πρόκειται να εγκαινιάσει στις 16 Νοεμβρίου 2011 αυτές τις συναντήσεις.

«Με παρόμοιους όρους πλησίασα και γεύτηκα κι εγώ τον Πιερ Μαριβώ, αρχή και κατάληξη, υπολογίζω, της μεταφραστικής μου περιπέτειας. Ο συγγραφέας του έρωτα και της τύχης, της ζωής εν θεάτρω και του θεάτρου εν ζωή, της ζωής της τόσο σύντομης όσο μια θεατρική παράσταση» λέει ο ίδιος στο «Βήμα». Εχει μεταφράσει επιπλέον Μολιέρο, Αλφρέ ντε Μυσσέ, Λαμπίς και, μεταξύ άλλων, τις «Επικίνδυνες σχέσεις» (Αγρα) του Λακλό.

«Ενας μεταφραστής, καθώς παιδεύεται, διεισδύει καλύτερα στο κείμενο, βλέπει ακόμα και τα προβλήματα που δεν γίνονται αντιληπτά στην πρώτη του ανάγνωση, αποκτά μια άλλη αντίληψη για τη γλώσσα και τη δομή του» εξηγεί η μεταφράστρια, κριτικός λογοτεχνίας και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΚΕΜΕΛ Κατερίνα Σχινά που θα μιλήσει για την αμερικανίδα νομπελίστα συγγραφέα (1993) Τόνι Μόρισον.

Το 1997 η ίδια βραβεύτηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας για τη μετάφραση του μυθιστορήματός της τελευταίας «Γαλάζια μάτια» (Νεφέλη).

«Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι η μουσικότητα της γλώσσας και σ’ αυτό θα αναφερθώ εκτενώς. Πέραν αυτού, έχει ένα έντονο στοιχείο συνειρμικής γραφής, αφήνεται κατά περιπτώσεις τόσο πολύ που γίνεται ακατάληπτη, με αποτέλεσμα ο μεταφραστής να έχει πρόβλημα. Μας εισάγει στο θέμα της, μετά κάνει μικρούς αυτοσχεδιασμούς, όπως τα όργανα μιας τζαζ μπάντας, και μόνο προς το τέλος μας αφήνει να καταλάβουμε την υπόθεση».

Τα τελευταία χρόνια, εξηγεί η Κατερίνα Σχινά που άρχισε να τη μεταφράζει το 1989, «η πυκνότητα του πραγματολογικού της υλικού, στο «Έλεος» (Νεφέλη, 2009) για παράδειγμα, όπου γράφει για την πρώτη μετάβαση των μαύρων απ’ την Αφρική στην Αμερική, αναγκάζει τον μεταφραστή να αναμετρηθεί ακόμα και με την ιστορία. Η αγγλική γλώσσα είναι πυκνή αλλά πλούσια, γι’ αυτό και πρέπει ο μεταφραστής να προσέχει πολύ, η πλαδαρότητα του ελληνικού κειμένου μπορεί να αδικήσει το πρωτότυπο».

Επίσης, θα μιλήσει για τις δυσκολίες του μεταφραστικού έργου, τα λάθη της αλλά και την αναγκαιότητα να «είμαστε πιστοί στο κείμενο».

Η Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη, η οποία από το 2002 διδάσκει θεατρική μετάφραση στο ΕΚΕΜΕΛ και είναι αντιπρόεδρος του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΙΤΙ-UNESCO) θα μιλήσει για τον Γουίλιαμ Σαίξπηρ.

«Είναι για τον μεταφραστή ο τέλειος σύντροφος. Μαζί του δεν υπάρχει περίπτωση να πλήξεις. Οι απόψεις του, πολιτικές, κοινωνικές, περί έρωτος, είναι πάντα επίκαιρες και το χιούμορ του ανεξάντλητο και πηγαίο. Είναι μεγάλος ποιητής, ένας συγγραφέας πάντα μοντέρνος και ταυτόχρονα αξεπέραστα κλασσικός» υπογραμμίζει η ίδια που έχει συνεργαστεί σχεδόν με όλες τις θεατρικές σκηνές της χώρας.

«Ως μεταφραστής δεν φτάνει να τα αναγνωρίζεις όλα αυτά. Πρέπει και να αγωνίζεσαι συνεχώς για να μεταφέρεις με επιτυχία τα νοήματα του Σαίξπηρ στους αποδέκτες –- ηθοποιούς, σκηνοθέτες κ.λπ., οι οποίοι με τη σειρά τους θα τα παρουσιάσουν στο κοινό. Και δεδομένου ότι το θέατρο είναι προφορικός λόγος – έχει γραφτεί για να ακούγεται όχι για να διαβάζεται – αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο» καταλήγει.


Η ποιήτρια και πεζογράφος Κλαίτη Σωτηριάδου έχει ταυτίσει το όνομά της με τον κολομβιανό νομπελίστα (1982) Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.

«Εχω αποφασίσει να αφιερώσω τον χρόνο που μου αναλογεί σε μια λιγότερη γνωστή πτυχή του Μάρκες στην Ελλάδα: αυτή του κινηματογραφόφιλου Μάρκες, του Μάρκες σεναριογράφου» επισημαίνει η ίδια που τον γνωρίζει προσωπικά αλλά έχει να τον δει εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

«Θα βασιστώ επάνω σε τρία βιβλία (κυκλοφορούν στα ισπανικά) που έγραψε ο Μάρκες και αφορούν τρόπους για να γράψει κανείς ένα διήγημα όπως επίσης και ένα σενάριο, τα «Πώς διηγείται κανείς μια ιστορία», «Η ευλογημένη μανία της διήγησης» και «Ενοικιάζομαι για να ονειρεύομαι»».

Ο Μάρκες υπήρξε συντονιστής ενός εργαστηρίου σεναρίων στη Διεθνή Σχολή Κινηματογράφου και Τηλεόρασης στο San Antonio de los Banos στην Κούβα.

«Ενας συγγραφέας δεν έχει μόνο μια όψη κι αυτό θέλω να δείξω. Αυτό άλλωστε μου προξενούσε το ενδιαφέρον και συνέχιζα να τον μεταφράζω. Κάθε βιβλίο που εξέδιδε ήταν κάτι διαφορετικό. Αλλαζε τους τρόπους του όσο περνούσαν τα χρόνια γι’ αυτό και τον θαυμάζω. Είναι ένας άνθρωπος που εμπλέκεται παθιασμένα με αυτά που γράφει» επισημαίνει η Κλαίτη Σωτηριάδου που άρχισε να μεταφράζει επαγγελματικά το 1973.

«Με τον Ζέμπαλντ ασχολούμαι εδώ και σχεδόν μία δεκαετία. Εχοντας ήδη μεταφράσει τέσσερα βιβλία του και μερικά δοκίμια, είχα την ευκαιρία να εμβαθύνω τόσο στο έργο όσο και στη ζωή του και νιώθω να τον γνωρίζω καλύτερα από τους άλλους συγγραφείς που έχω μεταφράσει» λέει στο «Βήμα» ο Γιάννης Καλιφατίδης που διδάσκει στο γερμανικό τμήμα του ΕΚΕΜΕΛ.

Ο B. Γκ. Ζέμπαλντ, που απεβίωσε το 2001, είναι ένας συγγραφέας που όσο περνά ο καιρός κερδίζει περισσότερους αναγνώστες στην Ελλάδα.

«Στη διάλεξή μου σκοπεύω να επικεντρωθώ στη διακειμενικότητα που διακρίνει το έργο του και στις υφολογικές δυσκολίες που παρουσιάζει η μετάφρασή του αλλά και στο πόσο βαθιά χρειάζεται να βουτήξει ο μεταφραστής στον σκοτεινό κόσμο του συγγραφέα για να αποδώσει τη μελαγχολική διάθεση που διακατέχει το έργο του» αναφέρει ο κάτοχος του Κρατικού Βραβείου Λογοτεχνικής μετάφρασης 2007 για το βιβλίο του Ζέμπαλντ «Οι ξεριζωμένοι» (Άγρα) και του Βραβείου Γερμανόφωνης Λογοτεχνίας του ΕΚΕΜΕΛ 2010 για το βιβλίο του Γκέοργκ Χάιμ «Ο κλέφτης: Επτά αφηγήματα» (Νεφέλη).
Σύμφωνα με το πρόγραμμα συναντήσεων του Πρώτου Κύκλου, ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος θα μιλήσει για τον Σταντάλ και η Μελίνα Παναγιωτίδου για τον Θερβάντες.
Εναρξη: 16 Νοεμβρίου 2011
Συμμετοχή: 10 ευρώ
Ώρες: 18:00 – 20:00
Πληροφορίες στα τηλέφωνα 210-3639520, 2103639525, καθώς και στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΜΕΛ www.ekemel.gr