Δεκαπέντε χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο ράπερ Νας δήλωσε ότι «το χιπ-χοπ είναι νεκρό» – μια δήλωση την οποία… έντυσε μουσικά με το ομότιτλο άλμπουμ του εκείνης της χρονιάς («Ηip Ηop Ιs Dead»), προκαλώντας σύγχυση όχι μόνο σε όλους τους φιλόδοξους ράπερ της δεκαετίας του ΄90 αλλά και στη μουσική βιομηχανία, η οποία είχε βρει στο χιπ-χοπ τη νέα κότα που γεννούσε χρυσά αβγά.
Αν υποθέσουμε ότι χρειάζεται να περάσουν κάποια χρόνια για να αντιληφθεί κανείς την αλήθεια τέτοιου είδους δηλώσεων, η πρόσφατη κυκλοφορία του άλμπουμ-συνεργασίας μεταξύ των δύο σημαντικότερων εκπροσώπων του χιπ-χοπ, του Τζέι Ζι και του Κάνιε Γουέστ, μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι… μάλλον είχε δίκιο ο Νας.
Τι έλεγε με δυο λόγια τότε; Οτι όλα τα στοιχεία που είχαν δομήσει το χιπχοπ από τα πρώτα χρόνια της ανάδειξής του ως ξεχωριστού είδουςαν θεωρήσουμε ως αρχή το «Rapper΄s Delight» των Sugarhill Gang, το 1979- στην πορεία χάθηκαν, μέσα στη θολούρα της αναζήτησης μιας νέας πλατινένιας επιτυχίας. Ο ρόλος συγκροτημάτων όπως οι Ρublic Εnemy και οι ΝWΑ ως σχολιαστών της δύσκολης πραγματικότητας της «μαύρης» Αμερικής, των οποίων τον λόγο υιοθετούσαν εκατομμύρια Αφροαμερικανών, στη δεκαετία του ΄90 έδωσε τη θέση του στο gangsta rap, το οποίο μιλούσε για την προσπάθεια του μέσου μαύρου Αμερικανού να ξεφύγει από τη μιζέρια του γκέτο και να γίνει κάποιος.
Για να καταλήξουμε στη συνέχεια στο απόλυτο τίποτε: στη δημιουργία πιασάρικων ρεφρέν, με τα σημαντικά κοινωνικά μηνύματα να έχουν παραμεριστεί και αντικατασταθεί από μια ανελέητη καταγραφή φιρμών ρούχων και μοντέλων αυτοκινήτων – και φυσικά, από έναν πανταχού παρόντα μισογυνισμό ο οποίος, κατά μια έννοια, πορευόταν ανέκαθεν παράλληλα με το χιπ-χοπ. Αλλωστε η μουσική, όπως και ο αθλητισμός, υπήρξε ο δούρειος ίππος για να αποκτήσει η μαύρη κοινότητα κοινωνική καταξίωση- η πολιτική προστέθηκε προσφάτως.
Το χιπ-χοπ έπαψε λοιπόν να υφίσταται πλέον ως κουλτούρα και έγινε απλώς μπίζνες. Οπως και τόσα άλλα ριζοσπαστικά, κάποτε, κινήματα, κατέληξε ένα προϊόν που πρωτίστως ευχαριστεί το λευκό κοινό. Δεν ήταν τυχαία άλλωστε η τεράστια επιτυχία του Εμινεμ: σημαντικές έρευνες, όπως μια πρόσφατη του Πανεπιστημίου του Σικάγου, φανερώνουν ότι «το εμπορικό χιπ-χοπ έχει καταλήξει να εκπροσωπείται από διασκεδαστές και οι ραπ καλλιτέχνες πιέζονται από τη βιομηχανία να παραμείνουν αιωνίως έφηβοι». Φθάσαμε έτσι αναπόφευκτα στο σημείο ελάχιστοι καλλιτέχνες να δημιουργούν κάτι πραγματικά νέο, που να ωθεί τα πράγματα μπροστά.
Ενας από αυτούς είναι σίγουρα ο Τζέι Ζι, του οποίου κάθε κυκλοφορία συζητείται όσο λίγες στη σύγχρονη μουσική, αφού εξακολουθεί να συνδυάζει μοναδικά δυνατό στίχο με ουσιαστικά μουσικά θέματα. Ενας άλλος είναι ο «πολύς» Κάνιε Γουέστ. Εχοντας ξεφύγει προ πολλού από τα στενά όρια του είδους, δημιούργησε ένα υβρίδιο που αντίστοιχό του δεν υπάρχει σήμερα. «Κλέβοντας» σχεδόν από παντού, μας προσφέρει δυνατές συγκινήσεις, με αποκορύφωμα το τελευταίο άλμπουμ του «Μy Βeautiful Dark Τwisted Fantasy»- ίσως το πρώτο αβανγκάρντ άλμπουμ του χιπ-χοπόπου ο πειραματισμός συνδυάζεται μοναδικά με τον εύληπτο ήχο. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό το γεγονός ότι κατάφερε να μην ξενίσει το μεγάλο ακροατήριό του. Απεναντίας, κέρδισε και νέους θαυμαστές.
Στο «Watch Τhe Τhrone» ο Τζέι Ζι και ο (μέχρι πρότινος παραγωγός του) Κάνιε Γουέστ ενώνουν τις δυνάμεις τους και μας παρουσιάζουν μια από τις ολοκληρωμένες ηχογραφήσεις της τελευταίας δεκαετίας. Είναι μαγικό το πώς δεν υποβιβάζεται κανένας τους σε ρόλο κομπάρσου: τα δομικά στοιχεία και των δύο παραμένουν σε πρώτο πλάνο, την ώρα που κανένας τους δεν θα μπορούσε να ηχογραφήσει μόνος του ένα τέτοιο άλμπουμ.
Η συνεργασία είχε πρωτοανακοινωθεί το 2010. Σε τότε συνέντευξή του ο Τζέι Ζι είχε δηλώσει ότι σχεδίαζαν να ηχογραφήσουν μαζί στη Νότια Γαλλία. Τελικά η διαδικασία ολοκληρώθηκε σε διάφορα σημεία του πλανήτη: ηχογραφήσεις έγιναν στη Χονολουλού, στο Σίδνεϊ, στα θρυλικά Εlectric Lady Studios, στο Μercer Ηotel και στο Τribeca Grand Ηotel της Νέας Υόρκης, στο Παρίσι, αλλά και στο στούντιο του Πίτερ Γκάμπριελ στο Μπαθ της Αγγλίας. Πρόκειται για ένα ηχητικό τείχος στέρεο, αρκετά φάνκι σε κάποιες στιγμές, σκοτεινό σε κάποιες άλλες, με ωραία φωνητικά- όπως στο εκπληκτικό σινγκλ «Η.Α.Μ» ή στο «Lift Οff», με τα σοφιστικέ φωνητικά να αναλαμβάνει το έτερον ήμισυ του Τζέι Ζι, η Μπιγιονσέ.
Την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του το άλμπουμ πούλησε μόνο στις ΗΠΑ 436.000 αντίτυπα ανεβαίνοντας στην κορυφή των τσαρτς. Την ίδια θέση κατέλαβε και στον υπόλοιπο κόσμο, αποδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο ότι αποτελεί τη φωτεινή εξαίρεση για ένα μουσικό είδος που έχει χάσει τον προσανατολισμό του και φθίνει διαρκώς.
Ο υλισμός,η φήμη,η δύναμη και το βάρος της επιτυχίας είναι μερικά από τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται οι Τζέι Ζι και Κάνιε Γουέστ στο άλμπουμ «Watch Τhe Τhrone».Πολλοί τους κατηγορούν ότι,όταν έρχεται η ώρα να γράψουν στίχους,κλείνονται στο εγώ τους και γίνονται νάρκισσοι.Δεν νομίζω όμως ότι στίχοι όπως«Ποτέ δεν κατάλαβα την προσχεδιασμένη πατρότητα,γιατί δεν γνώριζα κανέναν στη γειτονιά που να σχεδίαζε να γίνει πατέρας»(από το «Τhe Joy») μπορούν να εκληφθούν ως τέτοιοι.Οσο για το«Ψάχνω για αγάπη,ξέρω ότι κάποιος την πήρε,σαμπάνια για τον πόνο,χόρτο για τα down,διάολε,είμαι τόσο φτιαγμένος,πού στον διάολο έφτασα,χάνω τον εαυτό μου,κολλημένος στη στιγμή,κοιτάζω τον καθρέφτη,τον μόνο αντίπαλό μου»φανερώνει διάθεση για αυτοσαρκασμό και βαθιά ενδοσκόπηση.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
