Ένας νεαρός μαθηματικός κάνει διακοπές σε ένα κυκλαδίτικο νησί. Μια νεαρή γυναίκα χωρίς ρίζες προσδοκά ότι μέσα από τη λύση ενός μαθηματικού προβλήματος θα αποκτήσει ταυτότητα. Οι δυο τους ερωτεύονται στη Σέριφο το καλοκαίρι του 1970. Μια μαθηματική απόδειξη σφραγίζει ένα ερωτικό δράμα. Έτσι συνοψίζεται σε τέσσερις προτάσεις ο κορμός της αφήγησης του νέου μυθιστορήματος που ολοκληρώνει αυτές τις ημέρες ο μαθηματικός και πεζογράφος Τεύκρος Μιχαηλίδης. Ένα ερωτικό-μαθηματικό μυθιστόρημα στο οποίο πρωταγωνιστούν γυναίκες, τρεις γενιές γυναικών μια την ακρίβεια -γιαγιά, μητέρα, κόρη- οι οποίες βιώνουν η καθεμιά τη δική της δυνατή ερωτική ιστορία στην Ελλάδα και στη Γαλλία, σε ταραγμένες εποχές, εν μέσω δύο παγκοσμίων πολέμων και μιας δικτατορίας.
Έρωτας, κοσμοπολίτικο σκηνικό, ιστορικό υπόβαθρο, η συλλογική τραγωδία που καθορίζει αποφασιστικά την πορεία του προσωπικού δράματος είναι οικεία συστατικά της ανθούσης αισθηματικής λογοτεχνίας. Γνωρίζοντας τον φιλοπαίγμονα χαρακτήρα του Τεύκρου Μιχαηλίδη, υποψιαστήκαμε κάποιο παιχνίδι σύζευξης της λεγόμενης γυναικείας λογοτεχνίας με τη θεωρούμενη ανδρική επιστήμη των μαθηματικών και με πολλή περιέργεια του ζητήσαμε διευκρινίσεις.
Η εικασία μας αποδείχτηκε αβάσιμη αφενός διότι ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, όπως εξήγησε, δεν θεωρεί τα μαθηματικά προνόμιο των ανδρών. Προς επίρρωσιν, μας θύμισε την ατμόσφαιρα στο Γκέτινγκεν, την προπολεμική Μέκκα της μαθηματικής επιστήμης, όπου οι άνδρες μαθηματικοί έτρεφαν μεγάλο σεβασμό για τις γυναίκες μαθηματικούς και έκαναν μάχη να τις καθιερώσουν. Αφετέρου, δεν πιστεύει στη διάκριση μεταξύ γυναικείας και ανδρικής γραφής.
«Κάθε φορά προσπαθώ να επιλέξω διαφορετικές φόρμες γραφής που να μπλέκουν με τα μαθηματικά», μας λέει. Στα «Πυθαγόρεια εγκλήματα» (Πόλις, 2006) συνδύασε τα μαθηματικά με τη φόρμα του αστυνομικού μυθιστορήματος, στο «Αχμές, ο γιος του φεγγαριού» (2009) χρησιμοποίησε τη φόρμα της βιογραφίας. Τώρα ήθελε να αφηγηθεί μια ιστορία ερωτική, «άλλωστε το πρώτο κείμενο που έγραψα, στα δεκαπέντε μου, ήταν ένα ερωτικό διήγημα» αποκαλύπτει.
Έχοντας αποσαφηνίσει το πρώτο σκέλος του χαρακτηρισμού, το ερωτικό, προχωρούμε στο δεύτερο σκέλος, το μαθηματικό. Το μαθηματικό πρόβλημα στο οποίο εστιάζει η αφήγησή του ετούτη τη φορά είναι το θεώρημα των τεσσάρων χρωμάτων. Χρειαζόμαστε περισσότερα από τέσσερα χρώματα για να χρωματίσουμε τις χώρες σε έναν παγκόσμιο πολιτικό χάρτη, αν υποθέσουμε ότι κάθε χώρα έχει διαφορετικό χρώμα από τις γειτονικές της; Μάλλον όχι, σύμφωνα με μια εικασία που διατυπώθηκε περί τα 1850 και ταλάνισε την επιστημονική κοινότητα των μαθηματικών ως το 1975, οπότε βρέθηκε λύση, για πρώτη φορά με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Φαίνεται όμως πως οι μαθηματικοί δεν ησύχασαν. Στον χώρο της φιλοσοφίας των μαθηματικών -και στον χώρο των ιδεών- η λύση αυτή δημιούργησε αναταραχή και γέννησε νέο ερώτημα: μια απόδειξη που στηρίζεται σε δεδομένα ηλεκτρονικού υπολογιστή τα οποία δεν μπορεί να ελέγξει ο άνθρωπος είναι απόδειξη; Στον αιώνα της πληροφορικής η λέξη «απόδειξη» έχει το περιεχόμενο που είχε στην εποχή του Ευκλείδη ή μήπως εκφράζει κάτι διαφορετικό;
Το ερωτικό, μαθηματικό και φιλοσοφικό αφήγημα του Μιχαηλίδη διαδραματίζεται, όπως μας έχει συνηθίσει, σε φόντο ιστορικό. Στο πρώτο του μυθιστόρημα μας είχε μεταφέρει στο Παρίσι της Μπελ Επόκ, στην Ελλάδα των Βαλκανικών Πολέμων, του Διχασμού και της Μικρασιατικής Καταστροφής και στην Αθήνα του Μεσοπολέμου. Στο δεύτερο μας έστειλε στην αρχαία Αίγυπτο των Φαραώ, κάπου στα 1600 π.Χ. Στο τρίτο μυθιστόρημα το νήμα της ιστορίας αρχίζει να ξετυλίγεται από τη Σέριφο των αρχών του 20ού αιώνα, όταν το κυκλαδίτικο νησί ζούσε στιγμές μεγάλης ανάπτυξης όχι χάρη στις παραλίες του και στον τουρισμό αλλά χάρη στη συστηματική εξόρυξη του σιδηρομεταλλεύματος που έκρυβε το υπέδαφός του.
Η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου του νησιού είναι μια ιστορία άνθησης και παρακμής, πλούτου και εκμετάλλευσης, καταπίεσης και διεκδίκησης με κόστος ανθρώπινες ζωές. «Υπάρχουν μερικές ιστορίες που λατρεύω» λέει ο Τεύκρος Μιχαηλίδης και «αναζητώ τρόπους στα μυθιστορήματά μου να τις αφηγηθώ». Μια από αυτές είναι το χρονικό της απεργίας των μεταλλωρύχων στη Σέριφο τον Αύγουστο του 1916. Οι μέρες έντασης και ταραχής εκείνου του Αυγούστου αλλάζουν την πορεία της πρώτης ερωτικής ιστορίας που οι απολήξεις της φτάνουν στη δεκαετία του 1970.
Οι φίλοι της μαθηματικής λογοτεχνίας, που είναι πάρα πολλοί τα τελευταία χρόνια, ας ετοιμάζονται λοιπόν. Ο τίτλος του μυθιστορήματος θα είναι «Τα τέσσερα χρώματα του καλοκαιριού» και αναμένεται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πόλις στα τέλη Νοεμβρίου, «αν η κατάσταση της χώρας μας το επιτρέψει», σχολίασε χαρακτηριστικά ο συγγραφέας.
