«Ψάχνοντας με μεγάλη υπομονή κατάφερα να βρω έστω και λί γα ντοκουμέντα» λέει ο σκηνοθέτης Γιώργος Σκεύας για τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τοθέμα του ντοκυμαντέρ του «Γυμνά χέρια». «Σε σχέση με τους άλλους μαέστρους είναι απίστευτο το πόσο φτωχό είναι το υλικό για τον Μητρόπουλο.Δεν ξέρω αν υπάρχει εξήγηση γι΄ αυτό.Δεν υπάρχουν ολόκληρα έργα που να τα διευθύνει- και ας ήταν διευθυντής της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης». Αυτό είναι κάτι που βλέπουμε ακόμη και στη δισκογραφία του Μητρόπουλου. « Σαν να μην του άρεσε να ηχογραφεί» συνεχίζει με πάθος ο Σκεύας. « Ηταν του ζωντανού.» Εκεί άλλωστε βλέπει κανείς το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Μητρόπουλου ως μαέστρου. «Γιατί ενώ υπάρχει ο Μπερνστάιν και φυσικά ο Μπρούνο Μάλερ που έχουν ηχογραφήσει όλον τον Μάλερ,ο Μητρόπουλος ήταν εκείνος που τον “επέβαλε” από το 1938-39 στη Μινεάπολη,ενώ αργότερα έπαιξε για πρώτη φορά την Εκτη στη Νέα Υόρκη.Τα κατάφερε με θυσία και προσπάθεια». Το γεγονός ότι ο Μητρόπουλος δεν ηχογραφούσε πολύ ενδεχομένως να συνέβαλε αρνητικά στην υστεροφημία του, αναφέρει ο Γ. Σκεύας. «Μόλις τα τελευταία 15 χρόνια έχουν εμφανιστεί ζωντανές ηχογραφήσεις,οπότε μας δόθηκε η δυνατότητα να τον παρακολουθήσουμε- κυρίως μέσα από κάποιες τηλεοπτικές καταγραφές». Από εκεί αντλείται το « αδιανόητου κόστους υλικό » για τα «Γυμνά χέρια», όπως το αποκαλεί ο σκηνοθέτης. Αδιανόητο; Για ποιον λόγο; Διότι 120 δολάρια το δευτερόλεπτο(!) μαθαίνουμε ότι πουλάει η Αμερική τον Δημήτρη Μητρόπουλο. Τόσο αντιστοιχεί σε ένα δευτερόλεπτο οπτικοακουστικού υλικού με τον έλληνα μαέστρο να διευθύνει τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Ο Σκεύας το πλήρωσε προκειμένου να καταφέρει να υλοποιήσει το όραμά του στο οποίο περιλαμβάνονται σπάνια αποσπάσματα από την αμερικανική περίοδο του Μητρόπουλου. Εν τέλει ο σκηνοθέτης βρήκε υλικό- έστω λίγο. Βρήκε τον Δημήτρη Μητρόπουλο να διευθύνει τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης, βρήκε επίσης την ταινία «Οf men and music» όπου ο μαέστρος διευθύνει «Φάουστ» του Λιστ. Συνοδοιπόροι του Σκεύα σε αυτό το ταξίδι υπήρξαν η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, ο Λ. Βογιατζής, η μουσικός σύζυγος του Σκεύα, οι υπόλοιποι συνεργάτες αλλά και ο Γιώργος Λούκος, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών, ο οποίος έδωσε την ευκαιρία στο ντοκυμαντέρ να παιχθεί στο πλαίσιό του αυτό το καλοκαίρι.
Η σχέση του Μητρόπουλου τόσο με την Ελλάδα όσο και με την Αμερική προκαλεί ενδιαφέρον. Γιατί από τη μια πλευρά έτρεφε «μια ουσιαστική και όχι επιφανειακή αγάπη για την Ελλάδα εφόσον ήξερε ότι ήταν κύτταρό της», αλλά από την άλλη «αγάπησε πάρα πολύ και την Αμερική γιατί εκεί ένιωθε ελεύθερος.Γιατί εκεί,απέναντι σε ένα απαίδευτο κοινό όπως της Αμερικής, ο Μητρόπουλος έβλεπε μια ευκαιρία να προσφέρει». Η έρευνα του Γιώργου Σκεύα ήταν επώδυνη, πανάκριβη αλλά εν τέλει γοητευτική. Σημαντικό ρόλο στην ταινία, της οποίας η πρεμιέρα θα δοθεί στις 11 Ιουλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, παίζει επίσης η αλληλογραφία του Μητρόπουλου με την ελληνίδα επιστήθια φίλη του Καίτη Κατσογιάννη. «Αυτό το υλικό ήταν ένας πραγματικός θησαυρός» σχολιάζει ο σκηνοθέτης. «Ι sat down and decided to dictate this letter, tired as Ι am»: «Κάθισα και αποφάσισα να υπαγορεύσω αυτό το γράμμα,κουρασμένος καθώς είμαι». Ο Δημήτρης Μητρόπουλος γράφει ή υπαγορεύει, άλλοτε σε γραμματέα και άλλοτε από τηλεφώνου, στην ελληνική, στην αγγλική ή και στη γαλλική γλώσσα, ακόμη ένα γράμμα προς την Καίτη Κατσογιάννη. Εκείνος βρίσκεται στην Αμερική, εκείνη στην Ελλάδα. Με την αλληλογραφία ως αφετηρία και τον θαυμασμό που τρέφει ο Σκεύας στην προσωπικότητα και στον μύθο του Μητρόπουλου ξεκίνησαν τα «Γυμνά χέρια». Από την ταινία του περιμένουμε μουσική, ήχους, λέξεις, πλάνα, φωτογραφίες και φράσεις, με δεσποτική τη μορφή του Μητρόπουλου, την ώρα που ο Λευτέρης Βογιατζής θα δίνει όψη και φωνή στον αφηγητή.
Η ιδέα για ένα ντοκυμαντέρ με θέμα τον Μητρόπουλο γεννήθηκε στο μυαλό του Γιώργου Σκεύα πριν από επτά χρόνια. Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι δεν ήξερε τι ακριβώς να κάνει, όπως παραδέχεται ο ίδιος σε κάποιο διάλειμμα από την αίθουσα του μοντάζ όπου τον συναντήσαμε.
Σίγουρα δεν τον ενδιέφερε η τεκμηρίωση. Ηθελε κάτι πιο προσωπικό. Ηθελε να μπει «μέσα στη σκέψη του Μητρόπουλου χρησιμοποιώντας το πρώτο πρόσωπο» αναφέρει. Με όχημα την αλληλογραφία βρήκε τον τρόπο να ακούσει τη φωνή του… Αποφάσισε να αρχίσει σιγά-σιγά την έρευνά του. Μια αναζήτηση υλικού: αποσπάσματα από συναυλίες, από τις ελάχιστες συνεντεύξεις. Κάποιες φωτογραφίες. Γράμματα. Προφανώς το υψηλό κόστος του εγχειρήματος φάνηκε πολύ συχνά εμπόδιο στην παραγωγή αλλά ο σκηνοθέτης δεν το έβαλε κάτω. Και τι ανακάλυψε; «Από τη μια υπάρχει η δημόσια εικόνα του, οι φωτογραφίες, οι λίγες συνεντεύξεις του… Παράλληλα υπάρχει η προσωπική φωνή του, που μας βοηθά να γνωρίσουμε τον άνθρωπο, να τον φωτίσουμε. Πώς σκεπτόταν; Πώς αισθανόταν σε σχέση με αυτά που συνέβαιναν; Πώς ένιωθε την τέχνη; Πώς την υπηρετούσε; Τι πορεία έκανε; Γιατί στην περίπτωση του Δημήτρη Μητρόπουλου ζωή και τέχνη, τέχνη και ζωή ταυτίστηκαν. Ηταν ένα».
«Γυμνά χέρια» του Γιώργου Σκεύα. Δευτέρα 11 Ιουλίου, Πειραιώς 260 (Η). Ντοκυμαντέρ για τον Δημήτρη Μητρόπουλο.
Σενάριο – Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκεύας. Με τον Λευτέρη Βογιατζή. Μουσική: Σήμη Τσιλαλή. Διεύθυνση φωτογραφίας: Κατερίνα Μαραγκουδάκη.
Σκηνογραφία: Εύα Μανιδάκη.Μοντάζ: Πάνος Βουτσαράς. Ηχοληψία: Σπύρος Αραβοσιτάς.
Εκτέλεση παραγωγής: Ρούλα Νικολάου (Τown Film)
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
