Μυθιστοριογράφος διεθνούς εμβέλειας, ποιητής, μεταφραστής των ομηρικών επών, συγγραφέας γλαφυρών ταξιδιωτικών εντυπώσεων, θεατρικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος. Αυτές είναι οι γνωστότερες ιδιότητες του Νίκου Καζαντζάκη. Λίγοι γνωρίζουν ότι ήταν επίσης μεταφραστής και διασκευαστής παιδικών και εφηβικών βιβλίων.
Σε μια εξεζητημένη μεν για τα σημερινά γούστα αλλά χυμώδη και παραστατική δημοτική, ο Καζαντζάκης μεταφράζει το 1931 τις περιπέτειες ανά τον κόσμο του γνωστού μας ευγενή Φιλέα Φογγ και του υπηρέτη του Πολυτεχνά (όπως αποδίδει ο Καζαντζάκης τον Πασπαρτού) στο μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες. Το βιβλίο παρουσιάζει, σε νέα ομοιότυπη έκδοση, το Μουσείο Καζαντζάκη με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, την Κυριακή 3 Απριλίου 2011, στη Μυρτιά Ηρακλείου, στις 11.00 π.μ.
«Φαίνεται, ότι οι μεταφράσεις και οι διασκευές αυτές έγιναν από τον Καζαντζάκη για βιοποριστικούς λόγους», γράφει στην εισαγωγή στον τόμο η φιλόλογος Χριστίνα Αργυροπούλου: «Ο Παντελής Πρεβελάκης αναφέρει ότι ο Καζαντζάκης “μεταφράζει ή διασκευάζει μια δεκαπενταριά παιδικά βιβλία για δύο Αθηναίους εκδότες”, ενώ βρίσκεται ανάμεσα στην Αίγινα και το Γκόττεσγκαμπ το 1931. Σύμφωνα με δική του μαρτυρία, όπως καταθέτει η Ελένη Καζαντζάκη στο βιβλίο της Νίκος Καζαντζάκης. Ο Ασυμβίβαστος, ο Καζαντζάκης μεταφράζει εκείνη τη χρονιά Ιούλιο Βερν. Η Ελένη Καζαντζάκη διασώζει αυτή τη μαρτυρία του δημιουργού: “Ας μεταφράσουμε και μια σειρά παιδικά βιβλία. Χωρίς να ξεχάσουμε το μεγάλο πρωτοπόρο, τον Ιούλιο Βερν”. Επίσης, στα Τετρακόσια Γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη, όταν βρισκόταν στο Γκόττεσγκαμπ το 1931, γράφει: “Από τα ξημερώματα έως τις 3 το απόγευμα δουλεύω Οδύσσεια, τρώγω λίγο γάλα κι αρχίζω και μεταφράζω Ιούλιο Βερν”».
Δεν είναι ο μόνος συγγραφέας που μεταφράζει αυτό το διάστημα ο κρητικός. Από το 1931 ως 1943 μεταφράζει ή διασκευάζει εφηβική λογοτεχνία των Γάλλων Ιούλιου Βερν, Αλφόνς Ντοντέ, του ινδού Γκοπάλ Μουκερί και των Βρετανών Εντουαρντ Μπούλβερ-Λίτον, Τσαρλς Ντίκενς κ.ά.
Ενδιαφέρον έχει η μέριμνα του Καζαντζάκη για τη γλώσσα με την οποία θα παρουσιάσει το έργο στο νεανικό κοινό. Χρησιμοποεί σύντομες και καλοσυνταγμένες προτάσεις, αποφεύγει τις μακρές περιόδους και τον υποτακτικό λόγο, «επιλέγει το κατάλληλο λεξιλόγιο, ηχηρό όπου χρειάζεται, για να αποδοθούν ποιότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ανθρώπινων χαρακτήρων ή των καταστάσεων που αναπαρίστανται» και αποφεύγει τις πολλές λεπτομέρειες που θα κούραζαν τους νεαρούς αναγνώστες συνοψίζοντας συχνά το περιεχόμενο του πρωτοτύπου.
Για το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Καζαντζάκη για τον συγκεκριμένο τίτλο διαβάζουμε στην εισαγωγή: «Ο φανταστικός γύρος του κόσμου από τον Βερν βρίσκει στον Καζαντζάκη τον πραγματικό ταξιδευτή, τον άνθρωπο που ως νέος Οδυσσέας ταξιδεύει, γνωρίζει ήθη και έθιμα και κυρίως γράφει εξαίρετη ταξιδιωτική λογοτεχνία … Οι αφηγήσεις για νόστους και ταξιδιώτες, που συγκίνησαν τον Ιούλιο Βερν, είναι ολοφάνερο ότι θα συγκίνησαν και τον συγγραφέα Καζαντζάκη, ο οποίος δουλεύει συγχρόνως τη δική του Οδύσσεια, το παραμύθι των Ελλήνων και το ποίημα της ζωής του, καθώς μετά τις 3 μ.μ. κάθε μέρα καταπιάνεται με τον φαντασιακό ταξιδευτή, τον Ιούλιο Βερν, όπως καταθέτει σε επιστολή του στον Πρεβελάκη».
Το Μουσείο Καζαντζάκη γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου
Στο Μουσείο Καζαντζάκη, στην εκδήλωση της Κυριακής, η δρ Χριστίνα Αργυροπούλου θα αναπτύξει αυτή την άγνωστη δραστηριότητα του κρητικού συγγραφέα σε ομιλία της με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης μεταφράζοντας μάς ταξιδεύει στον κόσμο της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας» και ο Νίκος Μαθιουδάκης, υποψήφιος διδάκτορας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, θα παρουσιάσει μια διασκευή αραβικού παραμυθιού, από ανέκδοτο χειρόγραφο του Καζαντζάκη.
Την ίδια μέρα, στο δεύτερο μέρος της αφιερωματικής εκδήλωσης στο παιδί, οι μαθητές της Γ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Κουνάβων θα παρουσιάσουν τη ζωή και το έργο της συγγραφέως παιδικών και εφηβικών βιβλίων Λίτσας Ψαραύτη και θα συζητήσουν μαζί της.
Το αφιέρωμα περιλαμβάνει και έκθεση βιβλίου, και καλλιτεχνικό εργαστήριο κατασκευής και εικονογράφησης βιβλίου για παιδιά δημοτικού, με την εικαστικό Άννα Χιλετζάκη και τη μουσειοπαιδαγωγό Στέλλα Μαλλιαράκη.
