Αρχαιολογικός περίπατος τεσσάρων χιλιομέτρων και έκτασης 400 στρεμμάτων! Το αποτέλεσμα; Μια «αρχαιολογική πόλη»! Στην οποία βεβαίως η σύγχρονη ζωή συνεχίζεται κανονικά, απλώς γίνεται ωραιότερη, καθώς τα αρχαία μνημεία συμβάλλουν στην αισθητική της αναβάθμιση. Ο πρόλογος αφορά την πόλη της Κω, ο τεράστιος αρχαιολογικός πλούτος της οποίας βρήκε τρόπο να αναδειχθεί χάρις και στις άοκνες προσπάθειες του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αιγαιακών Σπουδών και της διευθύντριάς του κυρίας Αγγελική ς Γιαννικουρή. Την ομόφωνη έγκρισή του σε αυτό το μοναδικό σε μέγεθος πρόγραμμα ενοποίησης μνημείων αρχαιολογικών χώρων έδωσε άλλωστε την Τρίτη το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ενώ από τον Μάρτιο του 2003 έχει ενταχθεί στο Γ΄ ΚΠΣ.
Πόλη πρότυπο φιλοδοξεί να γίνει με αυτό το πρόγραμμα η Κως, καθώς επιτυγχάνεται η συνύπαρξη του ιστορικού κέντρου της πόλης με τις αρχαιότητές του και με το δομημένο περιβάλλον, χωρίς να απομονώνονται οι άνθρωποι και οι ανάγκες τους, χωρίς δηλαδή η ενοποίηση να δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινότητα. Σημαντική βοήθεια σε αυτό έχει προσφέρει η θέσπιση, ήδη από την περίοδο της Ιταλοκρατίας, οκτώ αρχαιολογικών ζωνών, οι οποίες ισχύουν ακόμη και σήμερα με την προσθήκη απαλλοτριωμένων οικοπέδων. Ο περίπατος αρχίζει, σύμφωνα με το πρόγραμμα, από τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο Συνοικία του Λιμένος- Αγορά και φθάνει νότια ως την Κάζα Ρομάνα και το Ωδείο. Στα δυτικά εκτείνεται από τον Δυτικό Αρχαιολογικό χώρο ως το Στάδιο και τις Θέρμες που βρίσκονται στην περιοχή των Δελφινιών και καταλήγει στο κάστρο της Νεραντζιάς. Τρεις είσοδοι, η μια από το λιμάνι, η δεύτερη από την πύλη του Φόρου και η τρίτη από το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη, οδηγούν στη Συνοικία του ΛιμένοςΑγορά, την πρώτη στάση του περιπάτου.
Εκεί υπάρχει το αρχαίο τμήμα της πόλης, που είδε και περιέγραψε και ο Στράβων (έκτασης 80 στρεμμάτων) με το δίδυμο ιερό της Αφροδίτης της Πανδήμου και Ποντίας, ένα αταύτιστο ακόμη ιερό, το ιερό του Ηρακλέους, γενάρχη των Κώων και η Στοά του Λιμένος επάνω στα ερείπια της οποίας κτίστηκε μια από τις μεγαλύτερες Βασιλικές της Μεσογείου.
Η πλατεία Ανταγόρα είναι η δεύτερη στάση του περιπάτου, σπουδαίος πολιτισμικός κόμβος της αρχαίας πόλης, όπου σμίγουν τρεις περίοδοι, η Ελληνιστική, η Ρωμαϊκή και η Παλαιοχριστιανική.
Αρκεί να αναφερθεί ότι στην πλατεία συνυπάρχουν το νότιο τμήμα της Αρχαίας Αγοράς όπου έχουν ερευνηθεί: κτίρια δημόσιας χρήσης και καταστήματα, ένα από τα οποία ήταν εργαστήριο επεξεργασίας λιθαργύρου και παραγωγής του «αιγυπτιακού μπλε» και άλλων χρωμάτων. Επίσης ένα ρωμαϊκό κτίριο με περίστυλο αίθριο, ένα κτιριακό συγκρότημα με δωρικό ναό και τον βωμό του Διονύσου (2ος αι. π.Χ.), ένα δημόσιο κτίριο (αγορανομείο ή αρχείο) και μια παλαιοχριστιανική οικία του 5ου αι. μ.Χ. με εξαιρετικό ψηφιδωτό δάπεδο, στο οποίο απεικονίζεται η Τύχη της Κω!
Oι επεμβάσεις που προγραμματίζονται εδώ, όπως ανέφερε η κυρία Γιαννικουρή, είναι αναστήλωση του νότιου τμήματος της αγοράς και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, η συντήρηση και η ανάδειξη του ψηφιδωτού δαπέδου με στέγαστρο, η διαμόρφωση του χώρου του βωμού του Διονύσου και η ανάδειξή του με την τοποθέτηση εκμαγείων από το γλυπτό του διακόσμου. «Στόχος μας είναι να ενταχθούν στη σημερινή ζωή μνημειακά κτίρια που λειτουργούσαν στο παρελθόν,γι΄ αυτό πιστεύουμε ότι απαιτείται και μια σύγχρονη αρχιτεκτονική παρέμβαση στην πλατεία,ώστε να επιτευχθεί αρμονικότερα η σύζευξη των εποχών» λέει η ίδια.
Τα μνημειακά σύνολα της ρωμαϊκής Κω βρίσκονται στην οδό Γρηγορίου Ε΄ και στον δυτικό αρχαιολογικό χώρο. Είναι η Κάζα Ρομάνα, το Ωδείο, η οικία «Σειληνού», η οικία «αρπαγής της Ευρώπης», το Decumanus maximus και Cardo, οι θέρμες, δύο Βασιλικές, ο ξυστός δρόμος, οι βεσπασιανές και η οικία «Κρίσης του Πάριδος». Στην ίδια στάση του περιπάτου εντάσσεται το αρχαίο στάδιο και το κάστρο της Νεραντζιάς με τις περιμετρικές μεσαιωνικές οχυρώσεις. Στο ερώτημα πώς θα βρει ο επισκέπτης τις αρχαιολογικές διαδρομές, η απάντηση είναι μία: ακολουθήστε τον… κάβουρα! Πράγματι η παράσταση ενός καρκίνου, που ήταν το «λαλούν σύμβολο» της Κω, αφού απεικονίστηκε στα πρώτα νομίσματά της υποδηλώνοντας την καταγωγή των Κώων από τον μυθικό ήρωα Ηρακλή θα τοποθετηθεί στο κατάστρωμα διασταυρούμενων οδών και στα πεζοδρόμια. Το σήμα άλλωστε αποτελεί τον λογότυπο της ενοποίησης. Επίσης, ειδικά φωτιστικά θα τοποθετηθούν στα πεζοδρόμια που εφάπτονται του αρχαιολογικού περιπάτου και στα σημεία στάσεις, οι οποίες προτείνεται να δηλώνονται και με ένα είδος «μπάνερ». Για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών του αρχαιολογικού περιπάτου προτείνεται εξάλλου η λειτουργία ακινήτων, ιδιοκτησίας του ΤΑΠΑ. Εξάλλου η κυκλοφορία στον περίπατο διευκολύνεται με δίκτυο πεζοδρόμων.
Δίκτυο μουσείων
Ενταγμένο στον αρχαιολογικό περίπατο είναι και ένα δίκτυο μουσείων της Κω μέσα από το οποίο θα προβάλλεται με σύγχρονη μουσειολογική αντίληψη και εκπαιδευτική διάσταση η διαχρονική ιστορία του νησιού. Ετσι: Αναβαθμίζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο (αναμένεται η έγκριση της μουσειολογικής μελέτης, η οποία έχει υποβληθεί στο ΥΠΠΟ από την ΚΒ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων, ενώ έχουν ήδη εγκριθεί οι κτιριολογικές επεμβάσεις). Στην Κάζα Ρομάνα οργανώνεται έκθεση με θέμα την αναβίωση της ζωής στη ρωμαϊκή έπαυλη. Στη φωτισμένη υποδομή του Ωδείου λειτουργεί φωτογραφική έκθεση με θέμα τα ωδεία συνολικά και το ωδείο της Κω ειδικότερα. Παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα οργάνωσης Βυζαντινού Μουσείου σε ιταλικό κτίριο που βρίσκεται μέσα στο Κάστρο της Νεραντζιάς, ενώ οι μουσειακές επεμβάσεις του ΥΠΠΟ μπορούν να συνδυαστούν με το Λαογραφικό Μουσείο που οργανώνεται από τον Δήμο της Κω στο «Χάνι».
