Πολιτιστικό λιμάνι στη Χίο
Το νησί της μαστίχας και των εφοπλιστών διαφυλάσσει πάντα τη μνήμη των ιώνων προγόνων, όχι μόνο λόγω της μικρής του απόστασης από τα μικρασιατικά παράλια. Το ότι οι Χιώτες εξακολουθούν να διεκδικούν με πείσμα τον Ομηρο δείχνει ότι γι’ αυτούς τους κοσμοπολίτες ναυτικούς το παρελθόν είναι εξίσου σημαντικό με την πρόοδο. Στη Χίο διατηρείται ευλαβικά η παράδοση, είτε πρόκειται για τα περίφημα ξυστά στο Πυργί και την παλιά βιομηχανική περιοχή στα Ταμπάκικα είτε για την καλλιέργεια τουλίπας και την εγχώρια μουσική και μαγειρική. Ο πολιτισμός, παλιός και σύγχρονος, αποτελεί εμμονή για τους ντόπιους. Περί τους εκατό πολιτιστικούς, μορφωτικούς και εξωραϊστικούς συλλόγους μετρήσαμε σε επίσκεψή μας σε ιστοσελίδα του νησιού! Από σύλλογο φίλων βιβλιοθήκης «Αδαμάντιος Κοραής» ως και Κινηματογραφική Λέσχη.
Ενας χώρος αφιερωμένος στις εικαστικές τέχνες δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτό το υπήνεμο πολιτιστικό λιμάνι. Στο παραδοσιακό κτίριο των παλαιών δημοτικών λουτρών, στην οδό Συγγρού 1, στο κέντρο της πόλης, στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη της Χίου, που ιδρύθηκε το 1994. «Η ύπαρξη μιας δημοτικής πινακοθήκης όπως αυτή της Χίου λειτουργεί ως συμβολική γέφυρα πνευματικής και ψυχικής επικοινωνίας της οποίας οι άξονες μπορούν να ενώνουν τον φιλότεχνο, τον μελετητή, τον καλλιτέχνη ή τον επισκέπτη με τον μαγικό κόσμο της τέχνης» επισημαίνει η ιστορικός τέχνης κυρία Φωτεινή Ξυλά-Φαφαλιού.
Το υλικό της πινακοθήκης χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Η πρώτη αποτελείται από τη συλλογή του ζεύγους Ν. Γ. Διοματάρη και δωρεές των οικογενειών Χρυσανθόπουλου και Μελέκου. Τη συλλογή Διοματάρη συνθέτουν 52 έργα δυτικοευρωπαϊκής ζωγραφικής του 19ου αιώνα. Μια εικαστική παρουσία που εκπλήσσει, λόγω της τόσο μακρινής θεματικά και γεωγραφικά προέλευσής των έργων. Γερμανοί καλλιτέχνες, όπως οι Ρ. L. Wichstein, Α. Doll, C. Wimmer, Α. Ι. Franke, Μ. Lueger, Α. Priechenfried και R. Leinweber, μεταξύ άλλων, υπογράφουν τοπία της ρομαντικής σχολής, πίνακες με ηθογραφικά και ιστορικά θέματα και έργα επηρεασμένα από τον οριενταλισμό (την αγάπη των Ευρωπαίων του 19ου αιώνα για την Ανατολή). Στη συλλογή Χρυσανθακόπουλου ανήκουν προσωπογραφίες μελών της οικογένειας Ράλλη – συγγενών των δωρητών – φιλοτεχνημένες από τον Amiconi, ενώ η συλλογή της Κ. Μελέκου περιλαμβάνει έργα αιγυπτιακής θεματολογίας της Αικατερίνης Κουφάκη-Ζυγομαλά, μητέρας της δωρήτριας.
Η δεύτερη ενότητα απαρτίζεται από έργα του Γιάννη Μηταράκη, ενός σημαντικού χιώτη καλλιτέχνη με βαθιές επιρροές από τα πρωτοποριακά εικαστικά κινήματα που γνώρισε από κοντά στο Παρίσι, στις αρχές του 20ού αιώνα. Αφαιρετικός όσο και αδρός, αυτός ο γείτονας του Μοντιλιάνι στο Μονπαρνάς ζωγραφίζει με λάδι τη Χίο, τη Μύκονο, τη Σαντορίνη και τα Μετέωρα, πανηγύρια και άλλες σκηνές λαϊκής διασκέδασης, πορτρέτα και γυμνά. Ο Μηταράκης – ένας ηθελημένα φοβ ζωγράφος, σύμφωνα με τεχνοκριτικό της εποχής – συμμετείχε στις Μπιενάλε της Βενετίας το 1936 και το 1940 και εκπροσώπησε την Ελλάδα, το 1958, στον διεθνή διαγωνισμό για το βραβείο Guggenheim στη Νέα Υόρκη.
Στην τρίτη ενότητα βρίσκουμε δημιουργίες σύγχρονων καλλιτεχνών, που ζουν και εργάζονται στο νησί και που έχουν παρουσιάσει δουλειές τους στην πινακοθήκη. Ξεχωρίζουν χιώτικα τοπία της Ελένης Βενέτου, της Σάντρας Χρήστου – κόρης του μουσικού Γιάννη Χρήστου – και της Μαρίας Σαρρή, εξπρεσιονιστικές δημιουργίες του Χαράλαμπου Κοιλιάρη, κυβιστικά έργα του Δημήτρη Λουκά και τέσσερις πίνακες του Μπέρτελ Κρίστιεσεν με θέμα τη σφαγή της Χίου, τους οποίους ο νορβηγός ζωγράφος δώρισε στην πινακοθήκη.
Οι ενότητες προέρχονται από διαφορετικές χώρες και εποχές και τα έργα τους διαφέρουν πολύ μεταξύ τους ως προς το ύφος και τον χαρακτήρα. «Απρογραμμάτιστα, όμως, διαγράφεται πάνω τους ένα λεπτό σημείο αναφοράς και κοινής πορείας, που είναι το ίδιο το νησί της Χίου» λέει η κυρία Ξυλά-Φαφαλιού. «Οι καλλιτέχνες, χιώτικης καταγωγής ή μη, καταπιάνονται με θέματα σχετικά με την ιστορία ή τη φύση της Χίου, οι δε συλλέκτες που δώρισαν έργα έχουν σχεδόν όλοι χιακή καταγωγή. Το υλικό της πινακοθήκης γυρίζει περιστροφικά γύρω από τη Χίο».
Η Δημοτική Πινακοθήκη Χίου διευθύνεται από πενταμελή καλλιτεχνική επιτροπή, η οποία συνεργάζεται με μουσεία και πινακοθήκες της Ελλάδας και του εξωτερικού για την πραγματοποίηση εκθέσεων μορφωτικού περιεχομένου και αφιερώματα σε γνωστούς καλλιτέχνες. Από τις πολλές εκθέσεις που έχει διοργανώσει τα τελευταία χρόνια, ενδεικτικά αναφέρουμε:
* Ομαδική χίων ερασιτεχνών
* Χατζηκυριάκου-Γκίκα
* Σχεδίων του Πικιώνη
* Δέκα τούρκων καλλιτεχνών
* Μαθητών σχολείων
* Φωτογραφίας Ελλήνων και ξένων
* Ομαδική χίων γλυπτών
* Με θέμα το περιβάλλον
* Ασθενών του Δρομοκαϊτείου και μελών του προσωπικού του ιδρύματος.
«Ενας ζωντανός οργανισμός, όπως πρέπει να είναι μια δημοτική πινακοθήκη, πετυχαίνει στο έργο του μόνο αν διατηρήσει τη στενή επικοινωνία του με το κοινό, καταγράφοντας ακούραστα συνεχείς δραστηριότητες με καλλιτεχνικά δρώμενα, όπως διοργανώσεις εκθέσεων, διαλέξεων, εκδόσεων και εκδηλώσεων» υποστηρίζει η κυρία Ξυλά-Φαφαλιού. Το αποτέλεσμα – μέσα σε 13 χρόνια μόνο λειτουργίας της πινακοθήκης – τη δικαιώνει.
Ο κ. Ιωάννης Μ. Βαρβιτσιώτης είναι επικεφαλής της ομάδας των ευρωβουλευτών της ΝΔ και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής».
