Περιφερειακές πινακοθήκες: οι άγνωστοι θησαυροί της νεοελληνικής τέχνης
Το ταξίδι στις δημοτικές πινακοθήκες της περιφέρειας συνεχίζεται στο Ιόνιο, με πρώτο σταθμό το σμαραγδένιο νησί της Κέρκυρας. Η πρωτεύουσα, μια πανέμορφη πόλη με 28.185 κατοίκους, πολλά αξιοθέατα και πλούσιο καλλιτεχνικό παρελθόν και παρόν, δεν αποτελεί μόνο τουριστικό προορισμό, αλλά και πολιτιστικό πόλο έλξης. Η εξαιρετική γεωγραφική θέση του νησιού καθόρισε από νωρίς τον ρόλο που επρόκειτο να διαδραματίσει. Σημείο διασταύρωσης και συνύπαρξης ανθρώπων, τόπος συνάντησης ιδεών, χωνευτήρι πολιτισμών, κατάφερε να συγκεράσει αρμονικά τις αλληλοσυγκρουόμενες τάσεις, αναδεικνύοντας μια ιδιαίτερη κουλτούρα που δεν συναντάμε πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Η επίδραση της Δύσης επάνω στην Κέρκυρα είναι εμφανής στα ήθη και τα έθιμα, στη δυτικίζουσα αρχιτεκτονική, στη μουσική και την τέχνη, εν γένει.
Στα τέλη του 16ου αιώνα, εγκαθίσταται στο νησί ο ξακουστός κρητικός ζωγράφος Δαμασκηνός, οπότε και ανοίγει ο δρόμος για τη μεταφορά της κρητικής ζωγραφικής στα Επτάνησα. Η πρώτη Ιόνιος Ακαδημία που ιδρύεται το 1808 θα είναι βραχύβια. Το 1815, ο Παύλος Προσαλέντης ιδρύει σχολή καλών τεχνών και λίγο αργότερα ο φιλέλληνας λόρδος Γκίλφορντ επανιδρύει την Ιόνιο Ακαδημία, που θα λειτουργήσει ως την Ενωση. Εκεί διδάσκει και ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος.
Η Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου Κερκυραίων, που ιδρύθηκε το 1995, στεγάζεται σε ένα όμορφο κτίριο στην ανατολική πτέρυγα των Παλαιών Ανακτόρων, στον χώρο συνεστιάσεων της στρατιωτικής φρουράς, που υπήρξε κατοικία του βρετανού αρμοστή. Περιλαμβάνει τρία τμήματα. Στη μόνιμη έκθεση της συλλογής ξεχωρίζουν τα ογδόντα έργα κερκυραϊκής ζωγραφικής και χαρακτικής, από τον 18ο ως τον 20ό αιώνα. Συγχρόνως φιλοξενούνται ατομικές και ομαδικές εκθέσεις καλλιτεχνών από όλον τον κόσμο. Επίσης εκτίθενται έργα των συλλογών ζωγραφικής, χαρακτικής, γλυπτικής και φωτογραφίας που ανήκουν στη Δημοτική Πινακοθήκη και προέρχονται κυρίως από κληροδοτήματα, δωρεές και αγορές, καθώς και σύνολα έργων σύγχρονων εικαστικών, σε παρουσιάσεις θεματικές ή αναδρομικές, ομαδικές ή ατομικές.
Στη μόνιμη έκθεση έχουν συγκεντρωθεί αντιπροσωπευτικά έργα της Κρητικής σχολής του 16ου -17ου αιώνα, όπως αυτά του Μιχαήλ Δαμασκηνού και του Εμμανουήλ Λαμπάρδου, αλλά και μεταγενέστερα έργα κοσμικής ζωγραφικής των Σπυρίδωνος και Παύλου Προσαλέντη, Χαράλαμπου Παχή, Βικέντιου Μποκατσιάμπη, Περικλή Τσιριγώτη, Γεωργίου Σαμαρτζή, Αγγελου Γιαλλινά, Αγλαΐας Παπά, Αγγελου Κόντη, Νίκου Ζερβού, Φιλίππου Μάκοτσις, καθώς και χαρακτών όπως αυτά του Μάρκου Ζαβιτσάνου, του Λυκούργου Κογεβίνα, του Νίκου Βεντούρα κ.ά. Στόχος είναι η ιστορική παρουσίαση της καλλιτεχνικής δράσης στην Κέρκυρα και η ανάδειξη της συμβολής της στη νεοελληνική τέχνη. Κομμάτι ξεχωριστό, ένας σημαντικός αριθμός προσωπογραφιών δημοσίων προσώπων, όπως και τοπίων που καταδεικνύουν την εξέλιξη της επτανησιακής τέχνης ως τον 20ό αιώνα.
Στην πινακοθήκη φυλάσσονται ιστορικά κειμήλια που ανήκουν στον Δήμο Κερκυραίων και τα οποία – όπως μας βεβαιώνουν οι αρμόδιοι – θα είναι έτοιμα για το κοινό μετά την αποκατάστασή τους που πραγματοποιείται τα τελευταία τρία χρόνια, σε συνεργασία με το Τμήμα Συντήρησης του ΥΠΠΟ. Μέρος της συλλογής νεοελληνικών χαρακτικών εκτίθεται ήδη, ενώ στο τμήμα Σύγχρονης Τέχνης που προετοιμάζεται, θα παρουσιασθεί μεταξύ άλλων και η συλλογή γλυπτών, σε μόνιμη έκθεση.
Οι εκθέσεις παραμένουν ανοικτές στο κοινό καθημερινά, εκτός της Δευτέρας. Υπάρχει ενιαίο εισιτήριο εισόδου για τη μουσειακή συλλογή και τη μηνιαία περιοδική έκθεση. Ετησίως παρουσιάζονται έντεκα μηνιαίες περιοδικές εκθέσεις και είκοσι δύο δεκαπενθήμερες. Ελεύθερη είναι η προσέλευση στις εκθέσεις που φιλοξενούνται στην αίθουσα τέχνης. Οπως εξηγεί η ιστορικός τέχνης, αρχαιολόγος και υπεύθυνη για την Πινακοθήκη κυρία Μαρία Μελέντη «ετησίως πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά σεμινάρια σχετικά με τις τέχνες, που μπορούν να παρακολουθούν όσοι ενδιαφέρονται».
Για τους πολλούς φιλότεχνους της Κέρκυρας οργανώνονται κύκλοι δράσεων, μουσικές συναυλίες, προβολές ταινιών ακόμη και η προβολή των θεωρητικών απόψεων των καλλιτεχνών και άλλων δημιουργών στον χώρο όπου εκτίθενται τα έργα τους. Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία τρία χρόνια παρουσιάσθηκαν κύκλοι-ενότητες για τη σεναριογραφία, τη σκηνοθεσία και την ασπρόμαυρη φωτογραφία.
«Θεωρούμε τις δραστηριότητες αυτές πολύ σημαντικές για τα σύγχρονα μουσεία που θα πρέπει να αποτελέσουν κέντρα δημιουργικής δράσης και γόνιμου διαλόγου, και συχνά προτείνουμε στο κοινό να συμμετέχει στην καλλιτεχνική διαδικασία με ειδικές παρουσιάσεις που πραγματοποιούν καλλιτέχνες εντός της Πινακοθήκης» επισημαίνει η κυρία Μελέντη. Φοιτητές του Ιονίου Πανεπιστημίου και σπουδαστές άλλων φορέων στον τομέα της Μουσειολογίας πραγματοποιούν ετησίως την πρακτική τους άσκηση στη Δημοτική Πινακοθήκη. Αποτέλεσμα είναι η συγκέντρωση πλούσιου αρχείου με πληροφορίες για τη δράση καλλιτεχνών που φιλοτέχνησαν έργα, στο νησί, από τον 15ο αιώνα ως τον 20ό αιώνα. Η βάση δεδομένων που δημιουργείται θα αποτελέσει τον πυρήνα για τη σύσταση στο μέλλον μιας ευρύτερης ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης με περιεχόμενο την επτανησιακή τέχνη που θα μπορεί να χρησιμοποιείται από κάθε ενδιαφερόμενο χρήστη.
Αυτή η βάση θα περιλαμβάνει την κατάρτιση βιογραφικού λεξικού καλλιτεχνών που εργάσθηκαν στην Κέρκυρα, την ιστορία της επτανησιακής τέχνης με επίκεντρο το νησί και την παρουσίαση των συλλογών με βάση τη χρονική περίοδο των έργων που αρχίζει από τον 16ο αιώνα και φτάνει στις μέρες μας. Μέρος των δεδομένων θα μπορεί κανείς να διαβάσει στο Διαδίκτυο, μεταφρασμένο σε τρεις ευρωπαϊκές γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά).
«Η συνεργασία αυτή συντελεί ώστε να ενδυναμωθούν οι δεσμοί μεταξύ των φορέων και κυρίως εντός της περιφέρειας των Ιονίων Νησιών. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να ενισχυθούν περισσότερο στη χώρα μας οι ερευνητικές δραστηριότητες των μουσείων και των πινακοθηκών, καθώς και οι μεταξύ τους δεσμοί ώστε να συμβάλλουν και να συμμετέχουν ενεργά στο παγκόσμιο δίκτυο Μουσείων» επισημαίνει η ιστορικός τέχνης και καταλήγει στο ότι «κάθε συνεργασία προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί ευχή και προτεραιότητα της Δημοτικής Πινακοθήκης της Κέρκυρας».
Ο κ. Ιωάννης Μ. Βαρβιτσιώτης είναι επικεφαλής της ομάδας των ευρωβουλευτών της ΝΔ και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής».
