Τρελό κειμενικό πανηγύρι

Δημήτρης Καρακίτσος
Ιστορίες του Βαρθολομαίου Ολίβιε, ρεσεψιονίστ και διηγηματογράφου
Εκδόσεις Ποταμός, 2018
σελ. 190, τιμή 14 ευρώ

Με τη συλλογή πεζών του Βένουσμπεργκ (2015) ο Δημήτρης Καρακίτσος ξεκινάει από τον Ησίοδο, τον Ομηρο και τον Πολύφημο, για να φτάσει μέχρι τη Βατραχομυομαχία και τον Αγιο Ονούφριο. Μια μακρά περιπλάνηση σε διακεκριμένους τόπους της αρχαιοελληνικής και της χριστιανικής γραμματείας με έναν τυπικά μεταμοντέρνο στόχο: την παιγνιώδη συνομιλία με το φιλολογικό, το μυθολογικό και το ιστορικό παρελθόν. Με το δεύτερο πεζογραφικό του βιβλίο, υπό τον τίτλο Παλαιστές (2016), ο Καρακίτσος θα αποκαθηλώσει ένα νεότερο λαϊκό πρότυπο: τους νεοέλληνες μασίστες που θα χάσουν μέσα από την ειρωνική προβολή της χαμοζωής τους όλη την αρσενική αλκή και τη λεβεντιά τους, χωρίς παρ’ όλα αυτά να καταλήξουν σε αντικείμενο χλευασμού, αφού η αφήγηση θα φροντίσει ευθύς εξαρχής να περιβάλει με ένα πνεύμα αμέριστης κατανόησης τον κόσμο τους.

Με τα διηγήματα που περιλαμβάνονται στο τρίτο βιβλίο του, τις Ιστορίες του Βαρθολομαίου Ολίβιε, ο Καρακίτσος επιστρέφει στο κλίμα των πρώτων πεζών του, παίζοντας εν εκτάσει με τα πρόσωπα, τα έργα, τους στίχους, τους μύθους και τα μοτίβα που υπόκεινται στην αφήγησή του. Και πάλι ωστόσο, όπως και στα δύο προηγούμενα βιβλία του, η εξάρθρωση και η παρωδία δεν ταυτίζονται με τη διακωμώδηση μολονότι το κωμικό στοιχείο συχνά δεν λείπει από τον λόγο τους. Εκείνο που πρωτίστως επιζητεί εδώ ο Καρακίτσος, όπως και στο Βένουσμπεργκ, είναι να μιλήσει για την ικανότητα της γραφής να γεννά ή να απαλείφει πραγματικότητες, για τη δύναμή της να κατακτά το άπειρο και να κερδίζει την αθανασία: μια αθανασία που από τη μια πλευρά γνωρίζει την αποθέωση ενώ από την άλλη υφίσταται συστηματική αποφλοίωση, σπεύδοντας να απομακρύνει κάθε υπερβατική ή ιερή αναγωγή της.

Με έδρα την Κέρκυρα και πρωταγωνιστή τον Βαρθολομαίο Ολίβιε, που αλλάζει μορφή και ιδιότητα από διήγημα σε διήγημα (σε όσα διηγήματα πρωταγωνιστεί όντως), ο Καρακίτσος θα ανεβάσει επί σκηνής ένα ποικιλώνυμο πλήθος. Εξερευνητές, ζωολόγοι και φυσικοί συναντιούνται σε ένα εκτεταμένο σπιράλ με συγγραφείς (τον Λουκιανό, τον Δάντη, τον Καβαλκάντι, τον Καρυωτάκη και τον Σολωμό) ή μουσικούς (τον Βίλα-Λόμπος, τον Πουλένκ, τον Τάνσμαν και τον Μιγιό). Συμφύροντας εκ παραλλήλου ονόματα και θέματα από τις πιο διαφορετικές εποχές (Αγριππίνα, Μουσολίνι, ναζιστικός αποκρυφισμός), ο Καρακίτσος κινείται ανάμεσα στον ρεαλισμό, το φανταστικό, το υπερρεαλιστικό και το παράλογο, σε ένα τοπίο όπου κυριαρχούν οι μεταμορφώσεις: οι μεταμορφώσεις όχι μόνο ανθρώπων σε ζώα και τανάπαλιν, αλλά και των ίδιων των αφηγηματικών ηρώων, που αλλάζουν αδιάκοπα (όπως και ο Βαρθολομαίος Ολίβιε) τα χαρακτηριστικά τους, χωρίς να μπορούμε να διακρίνουμε πότε η καινούργια όψη τους αποτελεί πρόσωπο και πότε προσωπείο.

Βασικό στοιχείο των διηγημάτων του Καρακίτσου είναι η ένταση που απορρέει από τη μεγάλη κινητικότητα και την παρανοϊκή ετερογένεια της δράσης. Φαντάσματα που δίνουν παντού το παρών, Μεφιστοφελήδες που εποφθαλμιούν αθώες ψυχές, θείοι που αυτοκτονούν, μωρά με φωτεινό μουσικό μέλλον, ταξίδια στη Σελήνη με αρχηγό τον Σαίξπηρ, ληστές που ονειρεύονται κρυμμένους θησαυρούς, πουλιά που αναπαύονται στις στέγες της Κέρκυρας, σαπιοκάραβα που ρυμουλκούνται κακήν κακώς, σκυλιά που πετιούνται στη θάλασσα, αόρατοι και ανεύρετοι δολοφόνοι, χρυσά ψάρια με σμαραγδένια μάτια, πυροβολισμοί εξ επαφής, απαγωγές και εξαφανίσεις ή προτομές που ψιθυρίζουν ρεφρέν του Μεσοπολέμου. Κι ακόμα, αλλεπάλληλες παρένθετες ιστορίες και λογοτεχνικοί ήρωες-μαριονέτες που έχουν εναποθέσει καθ’ ολοκληρίαν τις τύχες τους στη βούληση του συγγραφέα-γεννήτορά τους. Ενας ξέφρενος χορός, ένα τρελό κειμενικό πανηγύρι που δεν παρουσιάζει κανένα κενό και καμιά δυσάρεστη διαστολή μέσα στην ασίγαστη έξαρση και υπερβολή του.