Οι ψηφιακές ανησυχίες της Εκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης

Η ευρεία και δραστήρια ψηφιακή κοινότητα του βιβλίου έδωσε και εφέτος το «παρών» στην Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο εκθεσιακό γεγονός για τον κλάδο του βιβλίου διεθνώς.

Οι μεγάλοι εκδότες τοποθετήθηκαν για την ψηφιακή μετάβαση του κλάδου μάλλον σε καθησυχαστικούς τόνους: τα ebooks δεν ανέτρεψαν τον τρόπο που λειτουργεί η εκδοτική βιομηχανία. «Η υποχώρηση του digital disruption στις (οικονομικά) ώριμες περιοχές» έχει οδηγήσει σε μια «υγιή συνύπαρξη των έντυπων και των ηλεκτρονικών βιβλίων» υποστήριξε ο Markus Dohle, διευθύνων σύμβουλος του Penguin Random House, του μεγαλύτερου εκδοτικού ομίλου διεθνώς. «Οι πελάτες κουράστηκαν από τις οθόνες» επεσήμανε με ακόμη μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση η Carolyn Reidy, διευθύνουσα σύμβουλος του αμερικανικού Simon & Schuster, ενώ οGuillaume Dervieux, διευθύνων σύμβουλος του γαλλικού Albin Michel, αν και υπογράμμισε ότι έχει επενδύσει σε νέες ψηφιακές πλατφόρμες σε λογοτεχνία και εκπαίδευση και βλέπει πολύ θετικά τα audio books και για τη γαλλική αγορά, συμμερίστηκε την ανακούφιση των συναδέλφων του.

Αυτή η ρητορική όμως συνάντησε μια πολύ πιο ανήσυχη πραγματικότητα. Ολο το φάσμα της ψηφιακής μετάβασης του βιβλίου –υπηρεσίες και υποδομές, ροές εργασίας, ebooks και audio books, δεδομένα και μεταδεδομένα, καινοτόμες προσεγγίσεις –ήταν πανταχού παρόν, τόσο σε ειδικές συστάδες περιπτέρων (Hot Spots) όσο και οριζόντια σε όλες τις αίθουσες.

Η πιο ορατή παρουσία των ψηφιακών περιπτέρων ήταν τα 4 Hot Spots, οι ειδικές ψηφιακές ζώνες της έκθεσης, καθεμία με πυκνό πρόγραμμα εκδηλώσεων σε δικό της χώρο. Στη ζώνη «Ψηφιακή καινοτομία» φιλοξενούνταν κυρίως οι μικρότερες αλλά ανερχόμενες εταιρείες, ενώ στην «Εκπαίδευση» κυριαρχούσαν πλατφόρμες για το e-learning για όλες τις ηλικίες, το εκπαιδευτικό παιχνίδι και τα ψηφιακά βοηθήματα. Η ζώνη «Επαγγελματική και επιστημονική πληροφορία» επικεντρωνόταν στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στις βιβλιοθήκες, ενώ στις «Εκδοτικές υπηρεσίες» φιλοξενούνταν ολοκληρωμένες πλατφόρμες, από τα μεταδεδομένα και τις πωλήσεις έως την παραγωγή και τη διαχείριση περιεχομένου.Οι εκθέτες και οι εκδηλώσεις των Hot Spots αναδεικνύονταν μάλιστα με ειδική έκδοση 72 σελίδων, ενώ οργανώθηκε ειδική περιήγηση με τη δημοσιογράφο του Publishers Weekly Erin Cox.

Στις ζώνες αυτές παρουσία είχαν βιβλιοπωλεία (Google Play Store), πλατφόρμες ανάγνωσης ePUB στον browser με στατιστικά για τις αναγνωστικές συνήθειες (sgrol.io), εργαλεία για την παρακολούθηση της online συζήτησης και δημιουργίας μικροϊστοριών για τα social media (Emma Project), πλατφόρμες μεταδεδομένων με χρήση του συστήματος ONIX (Onixedit, Onixsuite), βιβλία επαυξημένης πραγματικότητας (SnapLearn), παραγωγή και διαχείριση βιβλίων (PublishOne), αξιοποίηση δεδομένων και περιεχομένου με τεχνητή νοημοσύνη (Innodata), παρακολούθηση και διευκόλυνση των ακαδημαϊκών παραπομπών (Crossref), κρυπτογραφημένος σκληρός δίσκος με ebooks για πρόσβαση χωρίς Ιnternet από παιδιά στην Αφρική (Snapplify), κλείδωμα για τα ebooks (Sony DADC) και τα «γαλλικά Kindle» της Bookeen.

Με τη Γαλλία ως τιμώμενη χώρα εφέτος, διακριτή παρουσία στην «Ψηφιακή καινοτομία» είχαν τρεις startup εταιρείες από το Σεντ-Ετιέν με την υποστήριξη της πρωτοβουλίας French Tech: 1D Lab για το streaming περιεχομένου, The Covar για την επαυξημένη πραγματικότητα και Strime για τη διαχείριση video.

Τα τεχνολογικά περίπτερα όμως δεν εξαντλούνταν στις ειδικές ζώνες αλλά διαχέονταν οριζόντια στην έκθεση. Εκεί είχαν εγκατασταθεί μεγάλες και καθιερωμένες εταιρείες, με υπηρεσίες για το έντυπο και το ηλεκτρονικό βιβλίο, όπως η EBSCOγια τη διαχείριση περιεχομένου για βιβλιοθήκες και ερευνητικά κέντρα, η OverDrive για τον δανεισμό ebooks από βιβλιοθήκες, η Ingram για τη διανομή έντυπων και ηλεκτρονικών βιβλίων και η γερμανική πλατφόρμα Libri για πώληση ebooks από βιβλιοπωλεία μέσα και από το «γερμανικό Kindle», το Tolino. Παράλληλα, πολλά από τα έργα τέχνης στη ζώνη ARTS+ αντλούσαν από την ψηφιακή διάσταση του βιβλίου.

Το γερμανικό κομμάτι της έκθεσης ήταν από μόνο του πολύ δυναμικό και δραστήριο στις ψηφιακές τεχνολογίες γύρω από το βιβλίο, με κεντρικό τον ρόλο των ειδικών δράσεων που έχει αναπτύξει η Ενωση Γερμανών Εκδοτών και Βιβλιοπωλών, που ήταν διοργανώτρια της έκθεσης. Η Ενωση έχει από το 2016 τον δικό της accelerator για startup επιχειρήσεις στον κλάδο του βιβλίου (CONTENTshift), καθώς και το δικό της Startup Club για πιο ώριμες εταιρείες, πρωτοβουλίες και οι δύο ανοιχτές σε διεθνείς συμμετοχές. Ετσι, μέσα στην έκθεση απονεμήθηκε τοβραβείο του CONTENTshift για τη «startup περιεχομένου της χρονιάς» στη δανέζικη WriteReader με λογισμικό για συγγραφή και έκδοση βιβλίων από παιδιά, ενώ στην πόλη διοργανώθηκε η Digital Night, μια βραδιά διασκέδασης και δικτύωσης για τις startups του βιβλίου.

Παράλληλα, στην έκθεση απονεμήθηκε επίσης το «Γερμανικό Βραβείο Ebook» για το 2017, με νικήτρια για τη λογοτεχνία τη βερολινέζικη Oolipo με το «The Message» του Tibor Rode, «παιδί της συνάντησης του Snapchat με το YouTube και το Instagram».

Η πιο εμβληματική εκδήλωση ήταν ο «Μεγάλος γαλλογερμανικός διαγωνισμός startups» του βιβλίου με έξι γαλλικές και έξι γερμανικές συμμετοχές, συνδιοργάνωση του French Tech και του γερμανικού Startup Club στη ζώνη «Ψηφιακή καινοτομία». Στον διαγωνισμό παρουσιάστηκαν πλατφόρμα έκδοσης βιβλίων μετά από δοκιμαστική δωρεάν οnline διάθεσή τους (Inkitt), προσωποποίηση εκπαιδευτικών βιβλίων με τεχνητή νοημοσύνη (Domoscio), πληρωμή σε bitcoin για καταγγελία πειρατείας (Erudition), συνέχιση της ανάγνωσης σε ebooks (Papego) ή audio books (Chaï) με σκανάρισμα της έντυπης σελίδας, πλατφόρμα συγγραφής διαδραστικού περιεχομένου (Panda Suite), ανακάλυψη βιβλίων για ανάγνωση με πλατφόρμα τύπου Tinder (Findl), ηχητική αφήγηση με τα παιδιά να επιλέγουν χαρακτήρες, θέματα και αντικείμενα από ειδικά διαμορφωμένη συσκευή-παιχνίδι (Lunii), εμπλουτισμένες video-αφηγήσεις με έτοιμα πρότυπα (Videobooks), διαλειτουργικές εφαρμογές ανάγνωσης (Lisa), χρήση νανο-πληρωμών για online περιεχόμενο (SatoshiPay) και ιστορίες με animation από πρότυπα σελίδων που ζωγραφίζουν με παραδοσιακό τρόπο τα παιδιά (Wakatoon).Νικητής αναδείχτηκε, μετά τον δίωρο διαγωνισμό, το στοχευμένο στα παιδιά Lunii.

Ο κ. Μιχάλης Καλαμαράς είναι ιδρυτής του www.eAnagnostis.gr και στέλεχος της thinking.