Η Αμερική της Μελίνας

Γιώργος Αρχιμανδρίτης – Σπύρος Αρσένης
Μελίνα. Μία σταρ στην Αμερική
Εκδόσεις Πατάκη, 2014,
σελ. 288, τιμή 14,30 ευρώ

«Πρέπει να υπάρχουν περισσότερες Μελίνες σε αυτόν τον κόσμο» είχε γράψει κάποτε ένας δημοσιογράφος για τη Μελίνα Μερκούρη. Τη φράση μάς τη θυμίζει –και μαζί της πλήθος άλλων ξεχασμένων ή άγνωστων πληροφοριών –το βιβλίο των Γιώργου Αρχιμανδρίτη και Σπύρου Αρσένη «Μελίνα. Μία σταρ στην Αμερική», το οποίο, όπως δηλώνει και ο τίτλος του, καταπιάνεται κυρίως με την περίοδο της ηθοποιού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τι έλαβε χώρα κυρίως κατά τη δεκαετία του 1960, όταν η παρουσία της Μερκούρη στο αμερικανικό καλλιτεχνικό στερέωμα ήταν λαμπρή, με εξώφυλλα σε περιοδικά όπως το «Life», με τεράστια άρθρα σε εφημερίδες όπως οι «Times» της Νέας Υόρκης και το «Washington Post» και με εμφανίσεις σε τηλεοπτικές εκπομπές υψηλής θεαματικότητας όπως το «Tonight Show» του Τζόνι Κάρσον;

Η αρετή της Μελίνας Μερκούρη ήταν ότι, εκτός από ηθοποιός, υπήρξε μια επαγγελματίας σταρ. Η προσωπικότητά της ήταν τόσο έντονη που είχε την ικανότητα να γοητεύει τις κάμερες και να κερδίζει με άνεση τον φακό, «χωρίς να προβάλλει τη σεξουαλική πλευρά της», όπως εύστοχα επισημαίνει ο Κώστας Γαβράς στον πρόλογο του βιβλίου συγκρίνοντας τη Μερκούρη με τη Μέριλιν Μονρόε, η οποία την προέβαλλε.

Αυτή η εκ γενετής τόσο έντονη, over the top προσωπικότητά της ήταν που τη βοήθησε να αποτελέσει μέρος του αμερικανικού σταρ σύστεμ σε μια συγκεκριμένη περίοδο, κυρίως μέσα στη δεκαετία του 1960, μετά την επιτυχία τού «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασσέν που την οδήγησε ως τις υποψηφιότητες των Οσκαρ (παραμένει η μοναδική ελληνίδα ηθοποιός που έχει μπει στην πεντάδα για το Οσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου). Το βιβλίο αφιερώνει πολλές σελίδες τόσο στην ταινία όσα και στη θεατρική διασκευή της («Ιλια ντάρλινγκ») που ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ με τον Νίκο Κούρκουλο στο πλευρό της Μελίνας Μερκούρη και σε σκηνοθεσία Ντασσέν.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 η δικτατορία έβγαλε στην επιφάνεια το έντονο πολιτικό προφίλ της Μερκούρη που μετέτρεψε το διαμέρισμά της στο Μανχάταν (One Fifth Avenue) σε γιάφκα. «Οταν όμως η Μελίνα άρχισε να ασχολείται με την πολιτική, το ενδιαφέρον του μέσου Νεοϋορκέζου γι’ αυτήν άρχισε να μειώνεται» αναφέρει και ο Τέρενς Μακ Νάλι. «Η πολιτική δεν είναι σέξι».

Φυσικά, το «Μία σταρ στην Αμερική» δεν αναφέρεται μόνο στις ταινίες που η Μερκούρη γύρισε στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και σε εκείνες που γύρισε στην Ευρώπη. Ανάμεσά τους και τα «Μηχανικά πιάνα» του Χουάν Αντόνιο Μπαρδέμ στην Ισπανία, αφορμή για τη γνωριμία της με τον Σαλβαδόρ Νταλί.

Συν τοις άλλοις, το βιβλίο περιέχει και μια λίστα από απραγματοποίητα κινηματογραφικά σχέδια της Μελίνας ή ρόλους που, παρότι τους ήθελε, δεν κατάφερε να κερδίσει. Ηταν να παίξει στην «Εύα» του Τζόζεφ Λόουζι, ο ρόλος όμως κατέληξε στη Ζαν Μορό. Ο Τσάρλτον Ιστον την ήθελε ως συμπρωταγωνίστρια στο «55 μέρες στο Πεκίνο», ο σκηνοθέτης Νίκολας Ρέι όμως ήθελε (και πήρε) την Αβα Γκάρντνερ.

Ευχάριστο ανάγνωσμα που διαβάζεται εύκολα, υπήρξε το αποτέλεσμα μιας σχολαστικής δημοσιογραφικής δουλειάς αλλά και μιας ενδιαφέρουσας θεματικής επιλογής, αφού η συγκεκριμένη περίοδος της Μερκούρη ήταν φειδωλή σε μαρτυρίες. Οταν τον πρώτο λόγο είχαν πια οι κοινωνικοί αγώνες και η πολιτική, το Χόλιγουντ είχε πάψει να την ενδιαφέρει. Το Χόλιγουντ όμως είχε ήδη κερδίσει και αγαπήσει μια εικόνα της Ελλάδας στο πρόσωπο, στο στυλ, στον λόγο, στην προσωπικότητα της δικής μας Μελίνας.