Είναι στις 19 Ιανουαρίου 1949, επέτειος των γενεθλίων του Εντγκαρ Αλαν Πόε. Ενας μυστηριώδης άνδρας με μαύρο μανδύα, κρυμμένος κάτω από ένα καπέλο με φαρδύ μπορ, φθάνει στον τάφο του Πόε στη Βαλτιμόρη. Ανοίγει ένα μπουκάλι γαλλικό κονιάκ, απευθύνει μια σιωπηλή πρόποση στον νεκρό και φεύγει αφήνοντας πίσω του το μισογεμάτο μπουκάλι και τρία κόκκινα τριαντάφυλλα. Ο αινιγματικός επισκέπτης έκανε την εμφάνισή του κάθε χρόνο στα γενέθλια του Πόε, κάπου ανάμεσα στα μεσάνυχτα και στο ξημέρωμα, επί 60 χρόνια αδιαλείπτως. Ωσπου το 2009 χάθηκε αφήνοντας πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Δεν πρόκειται για μυθοπλασία αλλά για πραγματικό περιστατικό που συνοψίζει παραστατικά όσα χαρακτηρίζουν τη γραφή και τη ζωή του Πόε: θάνατος, νεκροί, τάφοι, σκοτάδι, μυστήριο, συμβολισμοί, τελετουργίες, υποβλητική ατμόσφαιρα, ένταση, αγωνία, αλκοόλ.
«Ο Πόε είναι αγαπητός σε όλον τον κόσμο για να τον αποκλείσουμε από τον κατάλογο των σημαντικότερων αμερικανών συγγραφέων» γράφει ο κριτικός Χάρολντ Μπλουμ στον Δυτικό κανόνα του, μολονότι εκτιμά ότι «ηφαντασμαγορία του σπανίως αποδίδει τις εντάσεις της με γλωσσική αρτιότητα». Ομολογουμένως το έργο του είναι άνισο. Ωστόσο η καταιγιστική επίδρασή του, από τον Μποντλέρ και τον Βερν ως τον Ντοστογέφσκι, τον Κάφκα, τον Μπόρχες και τον Στίβεν Κινγκ, από την ποίηση ως τη λογοτεχνία του φανταστικού και από τη μουσική και τον κινηματογράφο ως την ψυχανάλυση, τον κατατάσσει στις λογοτεχνικές ιδιοφυΐες.
Λογαριάζεται ως πατέρας της αστυνομικής λογοτεχνίας, συνέβαλε στην εμφάνιση της επιστημονικής φαντασίας, έθεσε πρώτος, με το δοκίμιό του Η ποιητική αρχή, το αίτημα της ποιητικής καθαρότητας που είχε ευρύτατη απήχηση στους αισθητιστές και στους συμβολιστές, ενώ διατύπωσε μια θεωρία για το διήγημα.
Οι λογοτέχνες που τον μετέφρασαν στα ελληνικά με επιτυχία είναι τόσο πολλοί. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η περίπτωση του Κοσμά Πολίτη, ο οποίος τον μετέφρασε συστηματικά. Δεν μας έλειπε επομένως μια μετάφραση του Πόε. Μας έλειπε όμως μια έκδοση όπου ο αναγνώστης θα έβρισκε συγκεντρωμένα τα γνωστότερα και σημαντικότερα κείμενά του και στην οποία θα αποτυπώνονταν η ποικιλία του έργου του και σταθμοί της συγγραφικής πορείας του. Αυτό το κενό καλύπτει η ανθολογία της Κατερίνας Σχινά. Στην κατηγορία του τρόμου βρίσκουμε τον ανατριχιαστικό «Μαύρο γάτο», τη γοτθική «Βερενίκη» και την κλασικότατη πλέον «Πτώση του Οίκου των Ασερ», στο φανταστικό την «Ελεονόρα», τη «Λιγεία» και τη «Μορέλα», στην κατηγορία του μυστηρίου τον επαγωγικής συλλογιστικής «ντετέκτιβ» Ογκύστ Ντυπέν και τις «Δολοφονίες της οδού Μοργκ»- το καταστατικό κείμενο της αστυνομικής λογοτεχνίας-, μαζί με το «Προσωπείο του Κόκκινου Θανάτου» και το «Κλεμμένο γράμμα», καθώς επίσης το προδρομικό για την επιστημονική φαντασία «Μέλλοντα ταύτα» και τον σατιρικό «Αγγελο του Παραδόξου». Μαζί με δύο κείμενασταθμούς στην πορεία του Πόε, το «Χειρόγραφο σε μπουκάλι», το πρώτο αφήγημα περιπέτειας με το οποίο έγινε γνωστός, και το ποίημα «Το κοράκι», που χάρη στη μουσικότητα και στον συμβολισμό του τον έκανε διάσημο το 1845.
Μολονότι κάθε ανθολόγηση ενέχει μεγάλο βαθμό υποκειμενικότητας, η επιλογή (αλλά και η μετάφραση της Κατερίνας Σχινά) δεν θα δυσαρεστήσει τους λάτρεις του Πόε. Καλύπτει τις βασικές μας αναζητήσεις και με τα σύντομα αλλά κατατοπιστικά σημειώματα που πλαισιώνουν τα κείμενα λειτουργεί θαυμάσια ως εισαγωγή στο έργο τουγια όσους δεν τον έχουν διαβάσει ακόμη.
Τι θα συμπλήρωνε ιδανικά τον τόμο; Ενα απόσπασμα από τα θεωρητικά κείμενα του συγγραφέα, ίσως από τη «Φιλοσοφία της σύνθεσης», για να δούμε πώς διατυπώνει τη μέθοδό του: Ιστορία, πλοκή, χαρακτήρες, πρέπει όλα να είναι καλά μελετημένα, λέει, προκειμένου να προκαλέσουν στον αναγνώστη ένα μοναδικό αλλά πολύ έντονο αξέχαστο συναίσθημα, είτε είναι τρόμος είτε αγωνία είτε μελαγχολία.
Γιος πλανόδιων ηθοποιών, ο Εντγκαρ Αλαν Πόε γεννήθηκε στη Βοστώνη το 1809. Ο πατέρας του εγκαταλείπει την οικογένεια όταν ο Πόε είναι ενός έτους και η μητέρα του πεθαίνει από φυματίωση έναν χρόνο αργότερα. Ο Τζον Αλαν, ένας εύπορος έμπορος από τη Βιρτζίνια, αναλαμβάνει την κηδεμονία του αλλά οι δυο τους δεν θα τα πάνε ποτέ καλά. Φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, χάνει τα δίδακτρά του στον τζόγο και παρατά τις σπουδές. Υπηρετεί για λίγο στον αμερικανικό στρατό και καταλήγει να βιοπορίζεται συνεργαζόμενος με λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες του Ρίτσμοντ, της Φιλαδέλφειας και αργότερα της Νέας Υόρκης.
Η εκδοτική του πορεία ως ποιητή ξεκινά με τη συλλογή O Ταμερλάνος και άλλα ποιήματα (1827). Αργότερα δοκιμάζεται στο μυθιστόρημα με τη Διήγηση του Αρθούρου Γκόρντον Πυμ από το Ναντάκιτ (1838), ενώ μένει στην Ιστορία ως διηγηματογράφος αλλόκοτων και μακάβριων ιστοριών και ως ο ποιητής του υποβλητικού Κορακιού (1845). Στα 26 του παντρεύεται τη 13χρονη εξαδέλφη του Βιρτζίνια Κλεμ, της οποίας η φθισική απόκοσμη ομορφιά έχει εμπνεύσει την Ελεονόρα και το Κοράκι. Η Βιρτζίνια πεθαίνει το 1847 από φυματίωση και συντετριμμένος ο Πόε περνά από την κατάθλιψη στο αλκοόλ. Πεθαίνει δύο χρόνια αργότερα, μόλις 40 ετών.
Για τους περισσότερους συμπατριώτες ομοτέχνους του ο Πόε υπήρξε ένας άξιος κριτικός αλλά ένας αλλόκοτος, νοσηρός και παρανοϊκός συγγραφέας που δεν τον έπαιρναν στα σοβαρά. Είχε την τύχη όμως να τον αγαπήσει και να τον μεταφράσει ο Μποντλέρ. Με όχημα τον Μποντλέρ η απήχηση του Πόε εξαπλώθηκε σε όλη την ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Σε μετάφραση από τα γαλλικά τον εισάγει στην ελληνική λογοτεχνία το 1877 ο Εμμανουήλ Ροΐδης και γίνεται ο πρώτος μιας μεγάλης σειράς μεταφραστών του.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
