papag@dolnet.gr
Η Μέριλιν Γιάλομ, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο για τις Γυναίκες και το Φύλο στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ και σύζυγος του ψυχαναλυτή συγγραφέα Ιρβιν Γιάλομ, εμφανίζει παράλληλη συγγραφική πορεία με βιβλία φαινομενικά γυναικείου ενδιαφέροντος που εξάπτουν το ενδιαφέρον των ανδρών. Τέτοια ήταν Η γέννηση της Βασίλισσας του Σκακιού, Η ιστορία της συζύγου και Η ιστορία του γυναικείου στήθους, που έγινε μπεστ σέλερ στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1998. Η Μέριλιν Γιάλομ θα βρίσκεται αυτή την εβδομάδα στην Αθήνα για την παρουσίαση του βιβλίου της Η ιστορία του γυναικείου στήθους. Με αυτή την ευκαιρία δέχθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις του «Βήματος».
– Εκτός από την ακαδημαϊκή σας ταυτότητα στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, είστε η συγγραφέας βιβλίων με πρωτοποριακά γυναικεία θέματα που απευθύνονται στο ευρύ κοινό. Δείχνουν ενδιαφέρον για τα βιβλία σας οι άνδρες;
«Ναι, αλλά λιγότερο απ’ ό,τι οι γυναίκες. Κυρίως «Η γέννηση της Βασίλισσας του Σκακιού» κέντρισε το ενδιαφέρον των ανδρών».
– Αφού η γυναικεία εκδοχή της ιστορίας που αφηγείστε είναι φτιαγμένη πάλι από τις ανδρικές φαντασιώσεις, όπως γράφετε, πώς γίνεται να προκαλείτε τέτοια αντίδραση στις γυναίκες ώστε να βγάζουν τις μπλούζες τους στη διάρκεια των πρώτων αναγνώσεων του βιβλίου σας;
«Στο μεγαλύτερο κομμάτι της Ιστορίας οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν το γυναικείο στήθος ως ιδιοκτησία ενός άνδρα – περισσότερο του συζύγου, αλλά ακόμη του γιατρού, του κληρικού, του ηθικολόγου, του ψυχιάτρου, του σχεδιαστή μόδας, ενός νεογέννητου μωρού ανεξαρτήτως φύλου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το κίνημα απελευθέρωσης των γυναικών και οι θεμελιώδεις αρχές του κινήματος κατά του καρκίνου του μαστού έφεραν τις γυναίκες σε θέση που μπορούσαν πια να πουν ότι το στήθος είναι «δικό τους»».
– Η ιστορία σας όμως περιλαμβάνει και παραδείγματα κατάχρησης του γυναικείου στήθους για ιδιοτελείς σκοπούς από γυναίκες και άνδρες, όπως ήταν η περίπτωση συμπίεσης του στήθους από τη βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας ή απελευθέρωσης του στήθους από τους λιμπερτίνους της Γαλλικής Επανάστασης. Πόσο προκαθορισμένες είναι αυτές οι αλλαγές στην Ιστορία;
«Μπορεί να συμβαίνουν τυχαία παρόμοιες αλλαγές στην Ιστορία. Κρυβόταν όμως μια ολόκληρη ιδεολογία πίσω από την αποθέωση του γυναικείου στήθους στην Ευρώπη του 18ου αιώνα και την τελική υιοθέτηση της γυμνόστηθης Μαριάννας ως συμβόλου του γαλλικού έθνους».
– Ηταν η συναίσθηση μιας διαστρέβλωσης της πραγματικότητας που έκανε τις γυναίκες να θεωρήσουν τώρα το βιβλίο σας πολύτιμο;
«Νομίζω ότι το 1997 είχαν ωριμάσει οι συνθήκες για την έκδοση ενός τέτοιου βιβλίου. «Η ιστορία του γυναικείου στήθους» έγινε αμέσως αποδεκτή ως έργο-σταθμός στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Βρετανία και εξυμνήθηκε ως έργο γεννημένο «κλασικό» από το περιοδικό «New Statement». Και από τότε εμφανίστηκαν αρκετά βιβλία για το γυναικείο στήθος στην τέχνη και τον πολιτισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες και είχα την ευχαρίστηση να διαπιστώσω ότι αναφέρονταν όλα σε μένα ως την πηγή της νέας ώθησης στο κύμα με τη φιλολογία «του γυναικείου στήθους»».
– Η μορφή κινηματογραφικού μοντάζ που έχετε επιλέξει για το βιβλίο σας αφήνει τον αναγνώστη να σχηματίσει τη δική του άποψη για τα πράγματα. Ποια ήταν η πιο απρόσμενη αντίδραση;
«Το γυναικείο στήθος είναι φορτωμένο με τόσα νοήματα ώστε είναι δύσκολη οποιαδήποτε αναφορά χωρίς διπλή ανάγνωση από τους άλλους. Ακόμη πιο δύσκολο είναι – ειδικά για τους άνδρες – να δουν φωτογραφίες του γυναικείου στήθους χωρίς να προσθέσουν κάποια σεξουαλική συνδήλωση, ακόμη και αν δεν είχαν την πρόθεση εξαρχής».
– Γεγονός είναι ότι το βιβλίο αυτό ξεχώρισε από τα υπόλοιπα δικά σας με ένα νέο αναγνωστικό κοινό ανδρών. Ποιους νομίζετε ότι προσείλκυσε;
«Παρ’ ότι αρχικά φάνηκε να προκαλεί κάποια αμηχανία στους άνδρες, το βιβλίο αγαπήθηκε εξίσου και από τα δύο φύλα. Ξέρω άνδρες που το αγόρασαν για τις συζύγους ή τις φιλενάδες τους, όπως και γυναίκες που το πήραν για τους άνδρες και τους εραστές τους».
– Η εποχή μας, στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, φαίνεται ότι έχει ενσωματώσει όλες τις συμπεριφορές του παρελθόντος, συν την πλαστική χειρουργική και τη μαστεκτομή. Η δική σας πρόταση είναι κατόπιν τούτων να επιστρέψουμε το στήθος στις κατόχους του;
«Ναι, οι γυναίκες γνωρίζουν σήμερα ότι το στήθος τους μπορεί να αρέσει στους άνδρες, ότι οι γιατροί προσπαθούν να δώσουν την καλύτερη συμβουλή γι’ αυτό, ότι τα μωρά τους το χρειάζονται για να τραφούν. Η τελική απόφαση όμως για το αν θα θηλάσει το μωρό της, αν θα δεχθεί την ιατρική συμβουλή ή αν θα έχει ένα στήθος για χάιδεμα, ανήκει στην ίδια».
– Ως σύζυγος του Ιρβιν Γιάλομ, έχετε ανταλλαγές στο πεδίο της ανθρώπινης συμπεριφοράς που παρουσιάζετε στα έργα σας;
«Οι ανταλλαγές μεταξύ μας είναι κυρίως σε προσωπικό επίπεδο. Συζητάμε διαρκώς τα πάντα – της δουλειάς μας συμπεριλαμβανομένης».
– Εχετε κάποιο άλλο θηλυκό σύμβολο κατά νουν για το επόμενο βιβλίο σας;
«Σχεδιάζω να επεκταθώ στο σύνολο της ανθρώπινης κοινότητας με το επόμενο βιβλίο, αφού θα είναι η ιστορία των αμερικανικών κοιμητηρίων. Φυσικά θα επισημαίνω πάλι τις διακρίσεις φύλου στα σχετικά αναθήματα, στον διαφορετικό τρόπο που μνημονεύονται οι άνδρες από τις γυναίκες πάνω σε μια ταφόπλακα, καθώς και στις διαφορές που υπαγορεύουν η θρησκεία και η εθνότητα. Το βιβλίο αυτό θα περιλαμβάνει έναν φάκελο με εντυπωσιακές μαυρόασπρες φωτογραφίες φιλοτεχνημένες από τον γιο μου Ράιντ».
* Η Μέριλιν Γιάλομ θα παρουσιάσει το βιβλίο της «Η ιστορία του γυναικείου στήθους» την Τρίτη, στις 8 μ.μ. στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5). Μαζί της, η μεταφράστρια Εύη Κλαδούχου και ο καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας Παναγιώτης Αγαπητός.
