«Ξαναπιάνω το νήμα από εκεί όπου το είχα αφήσει, αξιοποιώντας και εύστοχες παρατηρήσεις φίλων της στήλης, όπως, για παράδειγμα, ορκωτού ελεγκτή λογιστή, ο οποίος δηλώνει σε πλήρη αδυναμία να αποφασίσει πώς πρέπει να αποκαλείται η γυναίκα συνάδελφός του: η ορκωτός ελεγκτής λογιστής, η ορκωτός ελεγκτής λογίστρια, η ορκωτός ελέγκτρια λογίστρια, η ορκωτή ελέγκτρια λογίστρια ή άλλως πώς;
Μιλώντας όμως για το θηλυκό ορισμένων λέξεων, τι γίνεται με τις γυναίκες των Αράβων (και όχι τίποτε άλλο, αλλά έχουν και πολλές οι άτιμοι); Ο,τι και να σας πω «θα σας γελάσω». Ολες οι κατά καιρούς απόπειρες να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα πολύ φοβάμαι ότι έχουν οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Ούτε η Αραβίδα αποτελεί λύση (παραπέμπει μάλλον στο γνωστό όπλο του στρατού) ούτε η Αράβισσα (αυτό θυμίζει μανάβισσα) ούτε η Αραβέζα ούτε βέβαια και το γυναίκα Αραβας, που αμήχανα προτείνουν ορισμένα λεξικά (αυτό μάλλον είναι κατά το she-wolf, με το οποίο οι αγγλοσάξονες δηλώνουν τη λύκαινα). Πάσα πρόταση και ιδέα επ’ αυτού, ευπρόσδεκτη.
Και αυτά μεν για τις γυναίκες αραβικής καταγωγής. Αλλά και το πολύ κοινό όσο και προαιώνιο ζήτημα των ερωτικών σχέσεων παρουσιάζει ενδιαφέρον ως προς τις γλωσσικές προεκτάσεις του. Εχουμε λοιπόν και λέμε: ο εραστής αλλά η ερωμένη. Με άλλα λόγια, «ο» ερωτικός σύντροφος δηλώνεται πάντα με το ενεργητικό(τατο) εραστής, ενώ «η» ερωτική σύντροφος με το παθητικό ερωμένη. Αν δεν με απατά η μνήμη μου, δεν έχω ποτέ ακούσει να γίνεται λόγος για την εράστρια του A, έστω και αν όλοι γνωρίζουν/ουμε ότι στη συγκεκριμένη σχέση εκείνη έχει το πάνω χέρι ή παίρνει όλες τις πρωτοβουλίες, μηδέ των ερωτικών/σεξουαλικών εξαιρουμένων. Αλλά και το αντίστροφο είναι ανύπαρκτο – ή έστω σπανιότατο. H κυρία K ή η φίλη μας η Μαρία έχει εραστή λοιπόν, και όχι ερωμένο. Αντίθετα, ο σύζυγος της κυρίας K ή ο «φίλος» της φίλης μας της Μαρίας έχει – στο βαθμό που έχει, για να μην τον κάψουμε κιόλας τον άνθρωπο – ερωμένη, και όχι βέβαια εράστρια.
Και με την ευκαιρία που ανατρέχω σε εύστοχες επισημάνσεις και παρατηρήσεις φίλων της στήλης, θεωρώ ότι πια το πράγμα έχει ωριμάσει ώστε να κλείσει και η συζήτηση που άνοιξε μ’ ένα σχόλιο για τους «ελεφάντινους πύργους», στο οποίο η στήλη επανήλθε (εν μέρει διορθωτικά) και λίγο αργότερα. Χάρις στις εμπεριστατωμένες επιστολές/υποδείξεις της κυρίας Δέσποινας Ιγνατιάδου και των κυρίων Γιώργου Μαυρομμάτη και Ζαχαρία Καρατσιουμπάνη, μπορώ πια να είμαι κατηγορηματικός: α) Φίλντισι είναι σαφώς το ελεφαντόδοντο (fil=ελέφαντας και dis=δόντι στα αραβικά, και εκείθεν στα τουρκικά). β) Σεντέφι (sedef/sedfa στα αραβικά/τουρκικά) είναι το όστρακο του μαργαριτοφόρου στρειδιού, και ειδικότερα η εσωτερική επίστρωσή του. H επιστημονική λέξη για το υλικό αυτό είναι μάργαρος. Αυτά για το συγκεκριμένο θέμα και ευχαριστώ πολύ για τις διαφωτιστικές επιστολές. Αλλωστε καλός «δάσκαλος» είναι μόνο αυτός που επιδιώκει πάντα να μαθαίνει. Κατά τα άλλα πάντως, το οριστικό αυτό ξεκαθάρισμα του τοπίου δεν βλέπω να αναιρεί ή να ανατρέπει την πρότασή μου να αποφεύγουμε το ελεφαντοστέινοι, ελεφαντοδόντινοι ή ακόμη και το ευρύτατα διαδεδομένο ελεφάντινοι πύργοι, προτιμώντας την απολύτως ορθή, όπως προκύπτει, αλλά και πιο γλαφυρή οπωσδήποτε διατύπωση φιλντισένιοι πύργοι.
Περισσότερα όμως με αφορμή χρησιμότατες υποδείξεις και προτροπές αναγνωστών/ριών την επόμενη Κυριακή.»
Ο κ. Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Οι αναγνώστες μπορούν να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική θυρίδα achpappas@hotmail.com
