Μια φορά κι έναν καιρό, κάποια στιγμή εντός του 2010, ο διακεκριμένος οικονομολόγος του ΜΙΤ Άντριου Λο έλαβε από την επιστημονική επιθεώρηση Journal of Economic Literature την πρόσκληση να γράψει μια μικρή βιβλιοκριτική τριών ή τεσσάρων από τα καλύτερα βιβλία που είχαν γραφτεί περί κρίσης. Τρεφόμενο με τα καλύτερα εδέσματα ακαδημαϊκών και άλλων παραγόντων το άρθρο άρχισε να καρδαμώνει ώσπου σταμάτησε σε μια προσωρινή εκδοχή επισκόπησης 21 βιβλίων στις αρχές του 2012. Θα μπορούσε να συνεχίζεται αέναα, φυσικά, γιατί η περί κρίσης λογοτεχνία έχει αποβεί μια μεσαίου μεγέθους βιομηχανία από μόνη της, σε σημείο ώστε όλοι όσοι την παρακολουθούν να βρίσκονται στα πρόθυρα του overdose. Το επίτευγμα του βραβευμένου με Όσκαρ τo 2011 για το ντοκιμαντέρ Inside Job Τσαρλς Φέργκισον στο Η Μεγάλη κομπίνα. Οικονομικά εγκλήματα και πολιτική διαφθορά (Ψυχογιός, 2012) έγκειται στο ότι κατορθώνει να συμπληρώσει μια ήδη γνωστή εικόνα με λεπτομέρειες που καθιστούν τις αδρές της γραμμές πολύ πιο ανάγλυφες. Τρία στιγμιότυπα αρκούν.
1) Ένας από τους αστικούς μύθους της εποχής ήθελε πρόσωπα όπως τον διαχειριστή hedge fund Τζον Πόλσον να διακρίνονται για τη διορατικότητά τους, εφόσον κατόρθωναν να διασφαλίζουν μεγάλα κέρδη σε έτη ισχνών αγελάδων. Ο Φέργκισον υπογραμμίζει ότι πόρρω απέχοντας από το να διαθέτει προφητικές ικανότητες ο Πόλσον είχε συνεννοηθεί το 2007 με τη Goldman Sacks για τη συγκρότηση ενός επενδυτικού χαρτοφυλακίου με συγκεκριμένα ομόλογα, τα οποία πρότεινε ο ίδιος, και εναντίον των οποίων στοιχημάτιζε ταυτόχρονα με τη συμπερίληψή τους στην έκδοση του προϊόντος. Όταν το εν λόγω CDO κατέρρευσε, όπως ακριβώς ήταν προορισμένο να κάνει, ο Πόλσον κέρδισε τουλάχιστον 150 εκατ. δολάρια. Πόσα επιπλέον αποκόμισε από παρόμοιους διακανονισμούς με τη Deutsche Bank και άλλες δεν έχει καταστεί γνωστό.
2) Ο θρύλος του επίσης hedge fund manager Τζιμ Σίμονς, πρώην καθηγητή μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Στόνι Μπρουκ, τον θέλει να κατέχει προσωπική περιουσία δισεκατομμυρίων δολαρίων, όντας ένας από τους πιο περιζήτητους ανθρώπους στον τομέα του. Ειδικότητά του, σύμφωνα με τον Φέργκισον, οι «συναλλαγές υψηλής συχνότητας»: χρησιμοποιώντας «ισχυρούς υπολογιστές και κρυφούς συναλλακτικούς αλγόριθμους» εκμεταλλεύεται «μικροσκοπικές τάσεις της αγοράς που είναι αόρατες στον άνθρωπο και συχνά διαρκούν μόνο κλάσματα του δευτερολέπτου. Οι συναλλαγές είναι εντελώς αυτόματες: οι υπολογιστές παίρνουν όλες τις αποφάσεις και εκτελούν όλες τις πράξεις». Ο Σίμονς απλώς απολαμβάνει όλα τα κέρδη.
3) Η διασύνδεση αγοράς και πανεπιστημιακής κοινότητας δεν εξαντλείται στη στρατολόγηση πολλά υποσχόμενων φοιτητών μέσω μιας διαδικασίας επαγγελματικού προσανατολισμού. Όταν το 2007 διακεκριμένοι βρετανοί και αμερικανοί καθηγητές του βεληνεκούς των Αντονι Γκίντενς και Μπέντζαμιν Μπάρμπερ επισκέφθηκαν τη Λιβύη εκφραζόμενοι στη συνέχεια θετικότατα για το καθεστώς του συνταγματάρχη Καντάφι ήταν οι τελευταίοι από μια σειρά ανθρώπων (και στα καθ’ ημάς) που είχαν επαινέσει δημοσίως το πρόσωπο ή τις πολιτικές του. Οι συγκεκριμένοι, ωστόσο, κατά τον Φέργκισον, είχαν λάβει αμοιβή από την συμβουλευτική εταιρεία Monitor Group η οποία το 2011 είχε προσληφθεί από τον Καντάφι προκειμένου να διοργανώσει εκστρατεία βελτίωσης της δημόσιας εικόνας του. Πρακτική αναμφίβολα νομότυπη, όπως άλλωστε και οι παραπάνω, αλχημικά εγγυημένες να μετατρέπουν άϋλουςτίτλους σε νόμισμα, αέρα σε χρήμα.
