Σβήστε τα φώτα, ρυθμίστε το βιολογικό ρολόι

Τα καταφέρνουμε να παραβλέπουμε πλέον τη νύχτα με τον ηλεκτροφωτισμό τα τελευταία 50 χρόνια, κάναμε τη νύχτα, μέρα. Παραβλέψαμε όμως παράλληλα ότι καταστρέψαμε έτσι τους βιολογικούς μας ρυθμούς. Απορρυθμίσαμε τα βιολογικά ρολόγια που για δισεκατομμύρια χρόνια, πριν από τον ηλεκτροφωτισμό της νύχτας, προσάρμοζαν τον οργανισμό να είναι ξύπνιος την ημέρα και να κοιμάται τη νύχτα. Ο φωτισμός της νύχτας είναι η πιο μεγάλη «μόλυνση» του πλανήτη μας και κύρια πηγή σημαντικών προβλημάτων της υγείας μας.

«Μολύναμε» τη νύχτα μας με φως. Κάτι αδιανόητο για τον οργανισμό μας, για τα αναρίθμητα χρόνια εξέλιξης των οργανισμών και του ανθρώπου έως και 50 χρόνια πριν. Δουλεύουμε νυχθημερόν, μια εβδομάδα μέρα και την επόμενη νύχτα σε τρένα, μετρό, λεωφορεία, φορτηγά, πλοία, ταξί, αεροδρόμια, αστυνομικά τμήματα, στρατό, εργοστάσια, μεταλλεία κ.α. Ταξιδεύουμε μέρα από την Ελλάδα και φτάνουμε στα πέρατα της γης και είναι ακόμη μεσημέρι ή και αντίστροφα. Στα νοσοκομεία τα φώτα δεν σβήνουν ποτέ. Στους θαλάμους νεογνών για μέρες (ή σε περίπτωση πρόωρου τοκετού για εβδομάδες ή μήνες) τα νεογνά δεν γνωρίζουν ακόμη τη νύχτα! Και φυσικά στα σπίτια μας λάμπες, λαμπάκια σε δωμάτια, κρεβατοκάμαρες, τηλεοράσεις, υπολογιστές, τηλέφωνα, κινητά, φορτιστές, συναγερμούς. Ακόμη και στο τελευταίο χωριό στο βουνό, τα φώτα στις κολόνες, τα πάρκα κ.α. κάνουν τη νύχτα μέρα.

Μα, όλα αυτά, θα μου πείτε, θεωρήθηκαν στοιχείο του σύγχρονου πολιτισμού μας. Ετσι είναι. Ακόμη και εγώ θυμάμαι όταν ήρθε ο ηλεκτρισμός στο χωριό μου και ειδικά όταν φωτίστηκαν οι δρόμοι το 1965 , το αναφώνημα της γειτονιάς «επιτέλους, έφτασε ο πολιτισμός στο χωριό μας». Και έτσι είναι αν αναλογιστεί κανείς τι αντικατέστησε. Το βαθύ σκοτάδι στους λασπωμένους τότε δρόμους και τις αυλές. Τα καντήλια του λαδιού, του γκαζιού ή και αργότερα του δυσεύρετου πετρελαίου.

Ολα καλώς καμωμένα και καλοδεχούμενα λοιπόν; Δυστυχώς όχι. Ο άνθρωπος και τα ζώα αλλά και τα φυτά για δισεκατομμύρια χρόνια έχουν μάθει αλλιώς. Εχουν εξελιχθεί και προσαρμόσει τους οργανισμούς τους να ξυπνούν με το φυσικό φως του ήλιου το πρωί, να δουλεύουν με το φως του ήλιου, καμιά φορά να κάνουν μεσημβρινά διαλείμματα για λίγη σωματική ξεκούραση ή και μια σιέστα για να ξεκουραστούν το σώμα και ο νους, να μεταβολιστούν οι υπερβολικές τοξικές ρίζες από τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων (τα μιτοχόνδρια) και με την έλευση της σκοτεινής νύχτας να υπολειτουργούν πλέον όλα σχεδόν τα όργανα: χέρια, πόδια, σώμα, καρδιά, στομάχι, κυρίως όμως ο λογικός νους μας, ο κυρίαρχος εγκεφαλικός φλοιός μας, ο σιγανός αλλά ικανός για λογικές, συνειρμικές ή αφαιρετικές πράξεις, να σταματήσει τον ασφυκτικό του έλεγχο και να δώσει τη σκυτάλη στον δεύτερο αλλά συγκριτικά ταχύτερο στη λειτουργία, δεύτερο, παλαιότερο και βαθύτερο εγκέφαλο των αισθήσεων, της φαντασίας και των ονείρων και όλων των μη λογικών απερίσκεπτων πράξεων. Ετσι φαντασιωνόμαστε και ονειρευόμαστε στον ύπνο μας.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ο μεταβολισμός των κυττάρων τη μέρα και τη νύχτα. Τα κύτταρά μας φιλοξενούν και συμβιούν έχοντας μέσα τους ένα είδος πρωτόγονων προβιοτικών βακτηρίων που σήμερα ονομάζονται μιτοχόνδρια.

Πριν από την έλευσή τους τα ευκαριωτικά κύτταρα μεταβόλιζαν ένα κύτταρο σακχάρου (γλυκόζη) με τον μηχανισμό της γλυκόλυσης και χρησιμοποιούσαν δύο μονάδες ενέργειας ενώ παράλληλα δημιουργούσαν αρκετά τοξικά υποπροϊόντα. Το μιτοχονδριακό βακτήριο, που μπήκε στο κύτταρο να ανακυκλώσει αυτά τα «σκουπίδια», επιστρέφοντας πίσω στον ξενιστή του μετέφερε πολλούς μεταβολίτες και καμιά τριανταριά έξτρα μονάδες ενέργειας!

Ετσι κλείστηκε γρήγορα το σύμφωνο συμβίωσής τους, γιατί είχαν και τα δύο μέρη όφελος. Ομως και αυτός ο γάμος είχε τα δικά του προβλήματα. Το μιτοχόνδριο ως ένα εργοστάσιο καύσης και παραγωγής ενέργειας παράγει συχνά μεγάλες ποσότητες τοξικών οξειδωτικών ριζών οξυγόνου και υδροξυλίου αντί του κανονικού νερού. Οι ουσίες αυτές πρέπει να εξουδετερώνονται γρήγορα. Δεν επιτρέπεται να συσσωρεύονται γιατί είναι καταστροφικές των πάντων, ειδικά του DNA, στο οποίο δημιουργούν μεταλλάξεις. Γι’ αυτό γίνεται τόση συζήτηση για την παρουσία αντιοξειδωτικών ουσιών στις τροφές μας που εξουδετερώνουν τις οξειδωτικές αυτές ρίζες. Δουλεύοντας λοιπόν σκληρά όλη την ημέρα, καταναλώνοντας πολλή ενέργεια, τα μιτοχόνδρια δουλεύουν με φουλ τις μηχανές για να παραχθεί η απαιτούμενη ενέργεια –φουλάρουν όμως τα κύτταρα και με τις τοξικές και επικίνδυνες ρίζες. Χρειάζονται λοιπόν ανάπαυλες, διαλείμματα, μεσημβρινή σιέστα και φυσικά αντίστοιχες ώρες νυχτερινού ύπνου για να απαλλαγούμε πλήρως από τις τοξικές ρίζες. Εκεί στοχεύουν και οι ασκήσεις συγκέντρωσης –γιόγκα, κράτημα της αναπνοής (δηλ. περιορισμός του οξυγόνου της αναπνοής για να επιβραδυνθεί ο ρυθμός καύσης των μιτοχονδρίων μας, που ναι μεν περιορίζει την ενέργεια, κυρίως όμως τις οξειδωτικές ρίζες).

Για να πετύχουν όλον αυτόν τον συντονισμό οι οργανισμοί (άνθρωπος, ζώα και φυτά) δημιούργησαν ένα βιολογικό ρολόι απλό στη σύλληψή του αλλά πολύ αποτελεσματικό στο να προσαρμόζει όλες τις λειτουργίες του σε έναν 24ωρο κύκλο ζωής. Η λειτουργία είναι απλή: όσο διαρκεί το φως, ένα-δύο γονίδια δουλεύουν στη διάρκεια της μέρας και συνθέτουν κάτι που ρυθμίζει όλες τις ημερήσιες λειτουργίες μας. Μόλις βραδιάσει, με την απουσία φωτός, τα γονίδια της μέρας παύουν και αρχίζουν να λειτουργούν τα γονίδια της νύχτας, τα προϊόντα των οποίων ρυθμίζουν όλες τις νυχτερινές λειτουργίες ενώ ταυτόχρονα αποδομούν και το προϊόν των 1-2 γονιδίων της ημέρας κ.ο.κ. Οσο βέβαια η μέρα διαρκεί 12 ώρες και άλλες 12 η νύχτα, δηλαδή κοντά στα Χριστούγεννα και την αρχή του έτους. Την άνοιξη βέβαια, όταν η μέρα φτάνει τις 16 ώρες και η νύχτα τις 8, τα γονίδια της μέρας κάνουν π.χ. 16 μόρια ενώ τα γονίδια της νύχτας προλαβαίνουν να μεταβολίσουν τα 8, αφού τόσο έχουν διαθέσιμο για την ενεργότητά τους, τα υπόλοιπα μένουν και σιγά-σιγά μέρα με τη μέρα συσσωρεύονται.

Σκεφτείτε τώρα την αναστάτωση σε έναν οργανισμό όταν τα γονίδια της ημέρας δεν σταματούν ποτέ σχεδόν γιατί η μέρα δεν σταμάτησε ποτέ με τη φωτισμένη νύχτα. Σκεφτείτε τους οργανισμούς που δουλεύουν νυχτερινή βάρδια στο φως και την άλλη μέρα πάλι με φως είναι πρωινή βάρδια. Αυτούς που ξεκινούν από την Ελλάδα μέρα με το αεροπλάνο για την Αμερική και όταν φτάνουν εκεί είναι συχνά ίδια η ώρα της ημέρας. Φεύγουμε από Αθήνα 12 το μεσημέρι και πηγαίνουμε-πηγαίνουμε και φτάνουμε στη Β. Καρολίνα στις 12 το μεσημέρι! Στην Ελλάδα είχε γίνει ήδη περασμένα μεσάνυχτα. Πότε θα δουλέψουν επιτέλους τα γονίδια της νύχτας; Πότε να μεταβολιστούν οι υπερσυσσωρευμένες οξειδωτικές ρίζες που γεμίζουν τα κύτταρά μας με καρκίνους; Πότε η κονεξίνη 43, που ξέρουμε σήμερα ότι αδειάζει την ουροδόχο κύστη στα μωρά και στους γέρους τη νύχτα (γι’ αυτό τα μωρά και οι γέροι κατουρούν τη νύχτα), θα μας αδειάσει την κύστη αφού δεν βραδιάζει ποτέ για να δουλέψει τη νύχτα;

Το ξεκούρδισμα λοιπόν των ρολογιών μας έγινε η κύρια αιτία πολλών προβλημάτων υγείας στην κοινωνία μας. Οι έρευνες ξεκίνησαν με την προτροπή και πληρωμή της Ομοσπονδίας Νοσοκόμων Γυναικών του Καναδά που δουλεύοντας με βάρδιες στα νοσοκομεία έβλεπαν με έκπληξη τις πολύ ψηλές συχνότητες θανάτου από καρκίνους.

Δυστυχώς η άγνοια της κοινωνίας μας και της ιατρικής κοινότητάς μας οδηγεί ακόμη και σήμερα σε τρομερά λάθη. Παρά τις κραυγές ορισμένων επιστημόνων. Φανταστείτε και τα καημένα τα νεογέννητα. Οσο ήταν κυοφορούμενα στην κοιλιά της μάνας τους χωρίς φως δεν υπήρχε το ρολόι τους που αρχίζει να κουρδίζεται από τη στιγμή της γέννησης και την έκθεσή τους στο φως της ημέρας και των αντίστοιχων γονιδίων της νύχτας που προανέφερα. Πώς θα γίνει όμως αυτό το αναγκαίο κούρδισμα αν το νεογέννητο μείνει σε θαλάμους νεογνών που τα φώτα δεν σβήνουν ποτέ; Πρέπει να αλλάξουμε συνήθειες γρήγορα προτού καταλήξουμε όλοι στα νοσοκομεία και στα ψυχιατρεία.