Οι θύσανοι, τα όμορφα αιθέρια σύννεφα που απλώνονται συχνά σαν γραμμές ψηλά στον ουρανό, έχουν κατηγορηθεί εδώ και καιρό ως «βοηθοί» της κλιματικής αλλαγής. Τώρα μια ομάδα ειδικών υποστηρίζει ότι θα μπορούσαμε να αντισταθμίσουμε όλη την άνοδο που έχει παρατηρηθεί στη θερμοκρασία του πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες μόνο και μόνο αν τους καταστρέψουμε, και μάλιστα όχι ολοσχερώς.
Η ιδέα είχε προταθεί για πρώτη φορά το 2009 από τον Ντέιβιντ Μίτσελ του Ινστιτούτου Desert Research στο Ρίνο της Νεβάδα. Οι θύσανοι, οι οποίοι αποτελούνται από παγοκρυστάλλους, αν και αραιοί παγιδεύουν αρκετά μεγάλες ποσότητες θερμότητας με αποτέλεσμα να εντείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Για τον λόγο αυτόν ο ειδικός είχε προτείνει, ως γεωμηχανική λύση, να καταστρέψουμε ένα μέρος από αυτούς.
«Σπορά» με βισμούθιο
Τώρα μια ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου Γέιλ με επικεφαλής τον Τρούντε Στόρελβμο αποφάσισε να εξετάσει το κατά πόσον η ιδέα αυτή είναι εφαρμόσιμη και αποτελεσματική χρησιμοποιώντας ένα κλιματικό μοντέλο. Στο μοντέλο τους οι ερευνητές «έσπειραν» την τροπόσφαιρα – το στρώμα της ατμόσφαιρας όπου σχηματίζονται οι θύσανοι – με τριιώδιο του βισμουθίου.
Είδαν ότι οι παγοκρύσταλλοι άρχισαν να αναπτύσσονται γύρω από τον «σπόρο» του τριιωδίου του βισμουθίου με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν και να πέφτουν προς τα κάτω. Χωρίς το βισμούθιο, οι παγοκρύσταλλοι έμεναν μικροί με αποτέλεσμα σιγά σιγά να συγκεντρώνονται και να σχηματίζουν θυσάνους. Με βισμούθιο σε πλανητικό επίπεδο η μείωση των θυσάνων είχε θεαματικό αποτέλεσμα, αντισταθμίζοντας την άνοδο των 0,8 βαθμών Κελσίου που παρουσιάζει η θερμοκρασία της Γης.
Όπως τόνισε ωστόσο ο κ. Στόρελβμο στο περιοδικό «New Scientist» η δοσολογία φάνηκε να παίζει καθοριστικό ρόλο: αν η ποσότητα του τριιωδίου του βισμουθίου ήταν περισσότερη από όσο έπρεπε, οι παγοκρύσταλλοι γίνονταν και πάλι πιο μικροί, με αποτέλεσμα να σχηματίζουν περισσότερα νέφη. «Αν κάνεις λάθος στις συγκεντρώσεις μπορεί να έχεις το αντίθετο αποτέλεσμα» τόνισε.
Επικίνδυνα παιχνίδια
Οι προτάσεις του είδους προς το παρόν κινούνται μόνο σε θεωρητικό επίπεδο – αν και κατά καιρούς παρατηρούνται κάποια «κύματα» κινητικότητας για την προώθησή τους. Η υλοποίηση της ιδέας του κ. Μίτσελ θα απαιτήσει, όπως ο ίδιος εκτιμά, γύρω στα 19 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, παρά το ελκυστικό κόστος της όμως οι περισσότερες κυβερνήσεις εμφανίζονται ακόμη διστακτικές στην υιοθέτηση λύσεων γεωμηχανικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Ο λόγος είναι ότι κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει ποιες θα είναι οι συνέπειές τους και τι αλληλεπιδράσεις θα πυροδοτήσουν στο ευαίσθητο σύστημα του πλανήτη. Ο βομβαρδισμός της ατμόσφαιρας με βισμούθιο και η μείωση των θυσάνων θα μπορούσε ενδεχομένως να διαταράξει π.χ. τους αεροχειμάρρους ή να έχει κάποια άλλη απρόβλεπτη «παρενέργεια».
Όπως το έθεσε ο Τιμ Λέντον του Πανεπιστημίου του Εξετερ στο «New Scientist», οι γνώσεις μας αυτή τη στιγμή δεν μας επιτρέπουν ριψοκίνδυνες κινήσεις. «Γνωρίζουμε το σύστημα αρκετά καλά ώστε να μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι κινούμαστε με ασφάλεια;» υπογράμμισε. «Καλύτερα είναι να μην αγγίζουμε τέτοια πράγματα ώσπου να ξέρουμε».
